สามก๊กพิจารณา: ตันก๋ง…จะฆ่าหรือปล่อยดีน้อ

แม้โจโฉตะโกนเรียกชื่อตันก๋งอยู่หลายครา แต่ก็ไม่เป็นผล เขาจำใจสั่งประหารเพื่อนเก่า แต่ก็รับอุปการะครอบครัวเป็นอย่างดี

ผมสงสัยว่าโจโฉจะเลี้ยงตันก๋งไว้เพื่อแทนคุณก็ดูสมอยู่ แม้จะไม่ได้ปราดเปรื่องเป็นกุนซือคู่กาย แต่บุญคุณเมื่อครั้งที่ไว้ชีวิตคราวหนีตายจากตั๋งโต๊ะยังคงค้างคา ไหนจะเป็นการล้างความผิดคราวที่ฆ่าล้างครัวผู้เฒ่าแปะเฉียะ การไว้ชีวิตตันก๋งก็ดูสมน้ำสมเนื้อดีอยู่

หันมามองในมุมตันก๋ง เขาคงทำใจแล้วว่างานนี้ตายแน่ ศักดิ์ศรีลูกผู้ชายมีมากพอที่จะไม่ร้องขอชีวิต เพียงแค่สะกิดเตือนคุณธรรมของบิ๊กโจไม่ให้ฆ่าล้างตระกูล ถ้าเขาขอชีวิต ผมคิดว่าโจโฉยอมแน่นอน หนึ่งคือแสดงถึงคุณธรรม สองทดแทนคุณ สามซื้อใจกองทัพ แต่นิสัยอย่างโจโฉจะวางใจได้นานแค่ไหน คติที่ว่า “ข้ายอมทำร้ายคนทั้งโลก แต่จะไม่ยอมให้ใครทรยศข้า” บ่งบอกความเป็นคนขี้ระแวงของโจโฉเป็นอย่างดี ถึงตันก๋งจะรอดในวันนี้ เขาจะอยู่อย่างเป็นสุขดีหรือ ฉะนั้น การยอมตายน่าจะเป็นหนทางที่ดีที่สุด และโลกก็ไม่ติฉินด้วย

ภาพจากซีรี่ส์สามก๊ก, ๑๙๙๔.

ย้อนมาที่โจโฉอีกที ลึก ๆ ในใจขณะนั้นเขาคงไม่คิดเด็ดหัวเพื่อนเก่า ต่อหน้านายทหาร เขาจะแสดงความเด็ดขาดดี หรือแสดงบทพ่อพระดี การง้อตันก๋งไม่สำเร็จ อย่างน้อยก็ทำให้เห็นว่าข้าง้อมันแล้วนะ แต่มันไม่ยอมเองนี่หว่า จึงชอบธรรมด้วยประการทั้งปวงที่จะสั่งประหาร

ตามความเห็นส่วนตัวของผมมองว่าประหารน่ะดีแล้ว นับแต่วันที่ตันก๋งแยกทางเดินกับโจโฉ ความสัมพันธ์ของทั้งคู่ก็ขาดกัน คนหนึ่งมองว่าอำนาจจะได้มาต้องแลกด้วยเลือด อีกคนหนึ่งมองว่าต้องใช้คุณธรรม การที่ตันก๋งมาอยู่กับลิโป้ ทางหนึ่งก็หวังจะเอาคืนโจโฉ เมื่อมันไม่ลงรอยกันแล้วแบบนี้ สู้กำจัดทิ้งเสียดีกว่า ส่วนเรื่องคุณธรรมจะสนใจไปใย ผู้ชนะย่อมเป็นฝ่ายถูกอยู่แล้ว ทำยังกะไม่เคยฆ่าคน

สามก๊กพิจารณา : เล่าปี่ดีใจชะเอิงเอย ลิโป้ยึดซีจิ๋วไปแล้ว

ซีจิ๋ว เป็นเมืองสำคัญที่ใคร ๆ ต่างอยากได้จนน้ำลายหก มีเจ้าเมืองผู้เฒ่า โตเกี๋ยม เป็นผู้ปกครอง โจโฉ อ้วนสุด อ้วนเสี้ยว ต่างก็อยากได้ใจจะขาด โดยเฉพาะโจโฉที่หาเรื่องยกทัพใหญ่มาประชิด อ้างว่าลูกน้องโตเกี๋ยมสังหารบิดาตนจึงยกทัพมาล้างแค้น แท้ที่จริงนั้นหวังจะฮุบซีจิ๋ว โตเกี๋ยมวิ่งเต้นขอความช่วยเหลือไปทั่วแต่ไม่มีใครกล้าเสี่ยงกับบิ๊กโจ มีเพียง เล่าปี่ ที่กล้ายกทัพไม่กี่พันมาช่วย

เมื่อเห็นทัพแค่หยิบมือของเล่าปี่ บิ๊กโจขำกลิ้งแทบตกเก้าอี้ เดชะบุญที่ ลิโป้ ฉวยโอกาสเข้ายึดกุนจิ๋ว บิ๊กโจจึงจำใจถอยทัพกลับ เล่าปี่จึงกลายเป็นพระเอกที่สามารถขับไล่ทัพใหญ่ของโจโฉ ช่วยเซฟชีวิตชาวเมืองซีจิ๋วไว้ได้ ต่อมาไม่นานเมื่อท่านผู้เฒ่าโตเกี๋ยมเสียชีวิต เล่าปี่จึงได้ครองซีจิ๋วโดยที่ไม่ต้องออกแรง สร้างความขุ่นเคืองให้โจโฉอย่างมากที่ดันมาเป็นตาอยู่คาบเอาซีจิ๋วไปกิน

ระยะแรกเล่าปี่คงดีใจที่ในที่สุดก็ได้ลงหลักปักฐานเสียที แต่ซีจิ๋วเป็นจุดสำคัญที่ใคร ๆ ต่างอยากครอบครอง เชื่อว่าเล่าปี่ต้องคิดหนักแน่นอนว่าจะคุ้มกันไหมที่ต้องนอนบนเตียงร้อน ๆ ที่ซีจิ๋ว จะหลับก็คงไม่สนิท จนเมื่อ เตียวหุย ก่อเรื่องเป็นเหตุให้เสียซีจิ่วแก่ ลิโป้ เล่าปี่จึงแอบถอนหายใจโล่งอก

เล่าปี่ได้ครองซีจิ๋วแบบง่าย ๆ หลังโตเกี๋ยมเท่งทึง (ภาพจาก สามก๊กวิกิ)

ผมคิดเอาเองนะครับว่าแท้จริงแล้วเล่าปี่โล่งใจมากที่เสียซีจิ่ว เมื่อดีดลูกคิดรางแก้วแล้ว ในตอนนั้นถอยให้ห่างซีจิ๋วน่าจะปลอดภัยกว่า ทำไมน่ะหรือ

สามก๊กพิจารณา: นายจะใหญ่ ใจต้องถึง

เกือบทุกตอนในสามก๊ก สอนเราเรื่องศิลปะการปกครอง การอยู่ร่วมกัน และการทำงานเป็นทีม ด้วยเนื้อเรื่องที่วนเวียนอยู่กับการทำสงครามซึ่งต้องใช้คนจำนวนมาก การปกครองและการทำงานจึงเป็นบทเรียนที่เราน่าจะนำมาศึกษา ทำไมนายบางคนจึงได้ลูกน้องดี ยอมตายถวายหัว ขณะที่นายบางคนต้องตายอย่างเดียวดาย

ลองหยิบยกตัวอย่างนายที่คนอ่านหลายคนตราหน้าว่าเป็นตัวร้ายอย่าง โจโฉ แม้จะถูกวางเป็นผู้ร้าย แต่ศิลปะการใช้คนของบิ๊กโจนับว่าเหนือคน ย้อนกลับไปตอนที่ยังเป็นแค่หนึ่งในทีมของบิ๊กอ้วน อ้วนเสี้ยว เมื่อครั้งระดมพลสิบแปดหัวเมืองหวังจะโค่นตั๋งโต๊ะ แต่ละหัวเมืองหวังจะกอบโกยผลงานและผลประโยชน์มากกว่าจะอุทิศตนเพื่อบ้านเมือง แน่นอนว่าโจโฉมองทะลุ

คนเก่งที่โจโฉหมายตาคือสามพี่น้อง เล่าปี กวนอู เตียวหุย ทัพพันธมิตรสิบแปดหัวเมืองตั้งยันกับทัพตั๋งโต๊ะนำโดยทหารเอก ฮัวหยง ทหารเก่ง ๆ ที่ส่งออกไปรบตายห่าเรียบ แต่ทหารโนเนมในตอนนั้นอย่าง กวนอู ออกไปเชือดฮัวหยงโดยที่สุรายังคงอุ่นอยู่ เสียหน้ากันหมดทั้งกองทัพสิทีนี้ อ้วนเสี้ยวจึงต้องชื่นชมอย่างเสียไม่ได้ แล้วเอ่ยปากจะยกเสบียงให้เป็นรางวัล

เล่าปี่รอแล้วรอเล่า ทหารในสังกัดก็อดข้าวท้องกิ่วเพราะเสบียงที่หัวหน้าสัญญาว่าจะให้ยังไม่มาเสียที เหตุเพราะ อ้วนสุด กั๊กเอาไว้ซึ่งเชื่อว่าอ้วนเสี้ยวมีหรือจะไม่รู้ กวนอู เตียวหุย เดือดจัด ยุพี่ใหญ่ให้ตีจาก “นายห่วย ๆ ไร้สัจจะ อยู่ด้วยก็ไม่เจริญ” ขณะที่กำลังตัดสินใจนั้น โจโฉก็ขนเสบียงชุดใหญ่มาส่งให้

สามก๊กพิจารณา: สองยุทธศาสตร์ที่ไม่เป็นจริง

องค์กรที่จะประสบความสำเร็จจะต้องมีการวางนโยบายและแผนงานที่เป็นระบบ เป็นรูปธรรม มีบุคลากรที่ดี มีโน่นนี่นั่นมากมาย และอาจต้องมีดวงเพิ่มด้วยในบางโอกาส ในสามก๊กก็มีแผนและกลยุทธมากมาย ที่รู้จักกันดีคือ แผนยุทธศาสตร์ที่หลงจง ซึ่งเป็นนโยบายหลักที่ จูกัดเหลียง เสนอต่อ เล่าปี่ ในวันที่ได้พบกันที่กระท่อม ในสามก๊ก ๒๐๑๐ ก็มีอีกแผนยุทธศาสตร์ที่สำคัญไม่แพ้กัน นั่นคือนโยบายที่ สุมาอี้ นำเสนอต่อ โจโฉ

ลองมาดูแผนยุทธศาสตร์ของทั้งสองคนกันก่อน

(ภาพจากซีรี่ส์ สามก๊ก ๒๐๑๐)

สามก๊กพิจารณา: ศึกผาแดง รบไม่รบ? ใครตัดสินใจกันแน่?

เมื่อครั้งก่อนผมเขียนถึงความสัมพันธ์ของเจ้านายมือใหม่หน้าใสกิ๊กอย่าง ซุนกวน กับ จิวยี่ แม่ทัพใหญ่ผู้กุมอำนาจที่แท้จริงของกังตั๋ง ว่าในซีรี่ส์สามก๊ก เวอร์ชั่น ๒๐๑๐ เขาพยายามนำเสนอมุมมองใหม่ที่ต่างจากเวอร์ชั่นเก่าหรือในหนังสือ ให้ดูความสัมพันธ์ของทั้งคู่นั้นดูคลุมเครือเหมือนมีหมอกแห่งความไม่ไว้วางใจคั่นกลางอยู่บางๆ

หากใครติดตามดูทางทีวีหรือท่านที่ดูผ่านสื่อออนไลน์ไปจนหมดแล้ว ลองย้อนกลับมาดูในช่วงนี้ใหม่อีกทีนะครับ จะเห็นว่าผู้สร้างเขาพยายามเหลือเกินที่จะใส่มุมมองที่ว่านี้ลงไปหลายฉาก ครั้งก่อนผมเล่าถึงตอนที่ซุนกวนซื้อใจจนขึ้นครองเก้าอี้ผู้นำกังตั๋งอย่างสมบูรณ์ไปแล้ว มาครั้งนี้ลองมาพิจารณาอีกทีในศึกเซ็กเพ็กนะครับ

ซุนกวนกำลังครุ่นคิด (ภาพจากซี่รี่ส์สามก๊ก ๒๐๑๐)

ตามที่เราคุ้นเคยนั้น ซุนกวนลังเลอยู่ว่าจะรบหรือจะยอมโจโฉดี จนขงเบ้งข้ามฟากมายุนั่นแหละถึงได้ตัดสินใจ แต่ในเวอร์ชั่นนี้เรารู้สึกได้ชัดเจนว่าซุนกวนเลือกที่จะสู้อย่างมีศักดิ์ศรี (ตรงนี้ขอชมทีมผู้สร้างที่เข้าใจเลือกนักแสดงที่ดูยังละอ่อน และแสดงสีหน้าครุ่นคิดได้ดีเยี่ยม) ไม่ว่าขงเบ้งจะมายั่วหรือไม่ก็ตาม ซุนกวนฉลาดพอที่จะเลือกสู้มากกว่ายอม โดยยึดเอาผลประโยชน์ของกังตั๋งเป็นที่ตั้ง ไม่ใช่ผลประโยชน์ของตัวเองอย่างที่ขงเบ้งยกมาอ้าง ติดอยู่ที่ฝ่ายกังตั๋งยังแตกเป็นสองเสียง คือพวกนายทหารขอสู้ตาย แต่ฝ่ายขุนนางเลือกให้ยอม

สามก๊กพิจารณา : เมื่อมีเจ้านายละอ่อน แต่ฉลาดเป็นกรด

“การศึกสงคราม เจ้าสู้ข้าไม่ได้ แต่การครองคนครองแผ่นดิน ข้าเทียบเจ้าไม่ติด”

ตอนที่ ซุนกวน ขึ้นครองกังตั๋งต่อจากพี่ชาย เขาเพิ่งจะบรรลุนิติภาวะเองนะครับ ถ้ามองจากสายตาของ จิวยี่ เตียวเจียว อุยกาย เทียเภา และรุ่นเก๋าคนอื่นๆ แล้วก็ต้องบอกว่า นายน้อยคนใหม่นี่ เด็กเมื่อวานซืนชัดๆ แต่ทำไมรุ่นเก๋าที่ว่ามาทั้งหมดกลับอุทิศตนรับใช้ชนิดยอมตายแทนเด็กรุ่นหลานคนนี้ได้

ขออนุญาตหยิบเอา ซีรี่ส์สามก๊ก เวอร์ชั่น ๒๐๑๐ มาเป็นตัวอย่าง ซึ่งผมเล่าไปหลายหนแล้วว่าเวอร์ชั่นนี้มีการดัดแปลงและเพิ่มเติมบางฉากที่เป็นการขยายความ และในตอนที่ผลัดอำนาจของกังตั๋งก็ช่วยเน้นแววความเป็นผู้นำที่ยิ่งใหญ่ของซุนกวนได้ชัดเจนขึ้นด้วย

ถ้าอ่านใน สามก๊ก ฉบับเจ้าพระยาพระคลัง ฉากซุนกวนครองกังตั๋งนั้นมีอยู่ประมาณ ๒-๓ หน้าเท่านั้น แต่ในซีรี่ส์ได้เพิ่มบทบาทการเป็นคนมองไกลและฉลาดเกินอายุของซุนกวนไว้ด้วย ซุนเซ็กผู้พี่ได้ประกาศมอบตำแหน่งให้เขาท่ามกลางขุนนางผู้ใหญ่ก่อนจะสิ้นใจ ก็เกิดความไม่แน่ใจในหมู่ขุนนางว่าเด็กหนุ่มคนนี้จะพาบ้านเมืองไปรอดไหม จึงมีขุนนางกลุ่มหนึ่งแนะให้ ซุนฮูหยิน ขึ้นเป็นผู้นำแทน เพราะตัวนางเองก็มีบุตรชายซึ่งก็มีสิทธิ์ในการครองตำแหน่งเหมือนกัน เอาล่ะสิ ทีนี้ก็เริ่มจะมีปัญหาแล้วเมื่อกังตั๋งเกิดคลื่นใต้น้ำขึ้นมาแล้ว