โปสเตอร์ผลงานวิจัย…ศิลปะในวิทยาศาสตร์ (เกร็ดเล็กๆ)

มีน้องนักศึกษาเข้ามาสอบถามเรื่องการสร้างโปสเตอร์ผลงานวิจัย ด้วยความสงสัยว่าทำยังไงถึงจะสวย … คำถามยากมาก ที่ว่าสวยคืออย่างไร คงวัดใจกันลำบาก เอาเป็นว่าถ้าน้องพอใจว่าสวยแล้วมันก็คือสวยนั่นแหละ ส่วนคนอื่นจะเห็นว่าสวยรึเปล่านั้น คงตอบแทนกันไม่ได้

แต่ที่น่าห่วงกว่าความสวยหรือไม่สวย คือเนื้อหาและความถูกต้องของผลงาน ว่าน่าสนใจไหม เอาแบบที่ใครเห็นหัวข้อก็ต้องทึ่งไปเลยว่าคิดได้ไง ทำได้ไง แบบนี้น่าจะเด็ดดวงกว่า

เอาเข้าจริงส่วนหนึ่งของคนทำโปสเตอร์ก็อยากให้ออกมาสวยนั่นแหละ เนื้อหานั้นค่อนข้างมั่นใจว่าเต็มที่แล้ว (ไม่งั้นคงไม่ผ่านมาถึงตรงนี้ได้) ฉะนั้นเวลาสอนทำโปสเตอร์ ผมจึงมักบอกน้องๆ นักศึกษาเสมอว่า ไม่ต้องสนใจทฤษฎีใดๆ ทั้งสิ้น ชอบแบบไหนทำเลย อย่างน้อยมันก็สวยในแบบของเรา และต้องไม่ลืมความถูกต้องครบถ้วนขององค์ประกอบการนำเสนอผลงานวิจัยที่ดี ก็คือ ชื่อผลงานวิจัย ต้องเด่นชัดสะดุดตา ชื่อผู้วิจัยและต้นสังกัด เลือกให้แน่ว่าจะสังกัดสถาบันไหน บางคนมีเยอะไปหมดก็เลือกมาซักอันที่เหมาะสม บทคัดย่อ (Abstract) ช่วยคัดมาแบบข้นๆ เอาแบบอ่านแล้วเข้าใจเลยได้ยิ่งดี ไม่ต้องอารัมภบทเยอะ ระเบียบวิธีวิจัย (Methodology) สั้นๆ พอว่าใช้หลักเกณฑ์อะไร ผลการวิจัย (Result) อันนี้ก็ไม่ต้องเยิ่นเย้อเช่นกัน บอกเลยว่าเจออะไรบ้าง สรุปผล (Conclusion) สรุปจริงๆ เอาแบบจบสวยๆ

มีอยู่ไม่กี่อย่างที่จำเป็นต้องมีในโปสเตอร์ ต้องคัดเอาแต่เนื้อมาใส่ อย่าลืมว่าไม่มีใครอยากเสียเวลาอ่านหมดหรอกครับ และส่วนใหญ่เราก็ยืนประจำอยู่กับโปสเตอร์อยู่แล้ว ใช้วิธีอธิบายเอาจะง่ายกว่า และที่สำคัญมากๆ คือไม่ต้องใส่ทุกอย่างลงไปในโปสเตอร์ครับ … ขอร้องเลย

ส่วนมากแล้วเท่าที่เห็นโปสเตอร์มักทำเป็นกรอบ แบ่งเป็นหัวข้อต่างๆ แล้วก็นำมาประกอบกัน มันก็สะดวกดีนะครับ อ่านง่าย แถมยังจัดระเบียบออกมาดูดี แต่มันน่าเบื่อครับ ส่วนตัวแล้วผมคิดว่ามันจำเจเกินไปหน่อย แต่ครั้นจะจัดรูปแบบให้ฉูดฉาด ดึงความสนใจมากๆ ก็ออกจะไม่เป็นวิชาการสักเท่าไหร่ ประเดี๋ยวเขาจะคัดทิ้งเสียเปล่าๆ หรือบางทีก็ไม่ผ่านอาจารย์ที่ปรึกษาตั้งแต่ต้นก็เป็นได้ ถึงอย่างนั้นผมก็ยังอยากเห็นโปสเตอร์งานวิจัยสวยๆ ที่ไม่เน้นตีกรอบแบบเดิมๆ อยู่ดีนะครับ

สำหรับผลงานวิจัยทางวิทยาศาสตร์อาจจะลำบากหน่อย เพราะต้องเน้นความเป็นวิชาการพอสมควร จะใส่ลูกเล่นมากมายก็คงยาก งานวิจัยทางด้านสังคมศาสตร์ มนุษย์ศาสตร์ น่าจะเปิดโอกาสให้เติมสีสันได้มากกว่า แต่ก็สุดแท้แต่เจ้าของผลงานว่าจะใส่ลูกเล่นอะไรลงไปนะครับ

เวลาเปิดแมกกาซีนสวยๆ อ่าน เห็นเขาจัดหน้าแล้วก็นึกอยากนำมาเป็นต้นแบบเวลาทำโปสเตอร์งานวิจัยเหมือนกัน แต่ยังมีข้อจำกัดในเรื่องของเนื้อหา ที่บังคับให้อยู่ภายใต้โปสเตอร์ ๑ แผ่น ถ้าหากมองในมุมกลับมันก็เป็นโจทย์ที่น่าท้าทายเหมือนกันนะครับ

ถ้าเราสังกัดหลายหน่วยงาน จะต้องใส่ลงไปให้หมดไหม
อันนี้ก็คงต้องดูว่าเราไปนำเสนอในงานอะไร เกี่ยวข้องกับต้นสังกัดเราไหม แต่ถ้าใส่ได้ก็ควรใส่ตามมารยาทนะครับ เว้นเสียว่าอยู่หลายหน่วยงานเสียเหลือเกิน แต่ที่ควรใส่มากๆ ก็คือหน่วยงานที่เขาให้ทุนหรือเป็นสปอนเซอร์ให้เรานี่แหละครับ เขาอุตส่าห์ออกทุนให้เราก็ควรโปรโมทเขาเสียหน่อย เผื่อเขามาเห็น จะได้ออกทุนให้เราอีกในคราวต่อไป

บรรดาโลโก้ทั้งหลาย กรุณาคัดเลือกอันที่ถูกต้องมาใช้นะครับ
อย่างเช่นตราสัญลักษณ์มหาวิทยาลัย ใช่แค่ว่าค้นหาใน google แล้วเอามาแปะนะครับ ช่วยดูดีๆ ว่าเขาเปลี่ยนแปลงอะไรรึเปล่า ไม่ใช่ไปเอาโลโก้สมัยโบราณมาใช้ เรื่องเล็กๆ แบบนี้ มันส่อให้เห็นถึงความตั้งใจและความละเอียดของเรานะครับ

ขนาดของโปสเตอร์ อย่าให้เพี้ยนจากที่เจ้าภาพกำหนด
ส่วนมากแล้วก็จะคงที่ขนาด A0 ถ้าเป็นงานภายในก็หยวนๆ ไปได้ ไม่มีใครว่าหรอกครับ แต่ถ้าเป็นงานที่เป็นสากล เขาค่อนข้างเข้มงวด มีประสบการณ์จากน้องนักศึกษามาเล่าว่าไปนำเสนอผลงานที่ต่างประเทศ มีบางคนทำโปสเตอร์ผิดขนาดไป ทางนั้นเขาคัดออกนะครับ เพราะถ้าใหญ่ไปเขาก็ไม่มีบอร์ดให้ติด ถ้าเล็กไปก็ไม่เข้าพวก เขาถือว่าออกเป็นกฎมาแล้ว ถ้าไม่ทำตามก็ต้องคัดออก

ถ้าใครต้องหอบโปสเตอร์ไปโชว์เมืองนอก อย่าพับนะครับ ขอร้อง
อันนี้ก็เป็นประสบการณ์เช่นกัน บางคนเตรียมโปสเตอร์ไปจากที่บ้าน แต่ใช้วิธีพับไป พอไปกางออกที่นั่นมันก็เป็นรอยสิครับ บางทีก็ยับยู่ยี่เชียว ลงทุนซื้อกระบอกใส่เสียหน่อยเถอะครับ กระบอกละไม่กี่ร้อย ม้วนใส่ไปจะไม่เป็นรอยยับ นักศึกษา ป.เอก ที่มาเล่าคนนี้ได้รางวัลโปสเตอร์ประเภทสวยงามมาจากแคนาดาเชียวครับ ได้เปรียบชาวบ้านตรงที่เขาม้วนใส่กระบอกไปติดที่นั่น โปสเตอร์ไม่เป็นรอยและดูสะอาดสะอ้านกว่าคนอื่น

ใช้โปรแกรมอะไรทำดี
จะใช้อะไรก็ตามใจเถิด โดยทั่วไปเท่าที่เห็นก็มักจะใช้ PowerPoint ทำโปสเตอร์ ก็เพราะใช้มันทำ Slide แล้วก็เลยทำโปสเตอร์ต่อซะเลย ลองค้นดูมีบางเว็บทำเป็น Template ให้โหลดกัน ซึ่งก็ใช้ PowerPoint ทำ ไม่ผิดนะครับ เพราะก็เห็นโปสเตอร์งามๆ มากมาย ความจริงจะใช้อะไรทำก็ได้ครับ แต่ถ้าใครพอมีฝีมือหน่อยก็ลองใช้ Photoshop หรือ Illus ทำก็ไม่เลว เพราะเราจะใส่ลูกเล่นได้มากกว่า สรุปว่าถ้ามีไอเดียล่ะก็ต่อให้ใช้ Word ทำมันก็ออกมาดีได้

แบบที่ ๑

แบบที่ ๒

แบบที่ ๓

ทั้งสามแบบนี้เป็นงานทดลองนะครับ อย่าไปสนใจเนื้อหา ผมยัดๆ ลงไปให้พอเห็นภาพ (เป็นเนื้อหาทีก็อปมาจากเว็บข่าวของต่างประเทศ) ผมทดลองทำให้เห็นเป็นรูปแบบโปสเตอร์ที่มีการจัดวางองค์ประกอบใหม่ๆ บ้าง แต่ยังคงความเรียบร้อย ให้ดูเป็นวิชาการ ไม่ฉูดฉาดหรือเว่อร์จนดูไม่รู้เรื่อง ถ้าเห็นว่ามีประโยชน์ก็ลองนำไปใช้เป็นแบบได้ หรือจะแลกเปลี่ยนทัศนะกันก็ยินดีครับ

ย้อนกลับไปอ่านเรื่องของโปสเตอร์งานวิจัยได้ที่ ตอนที่ ๑ l ตอนที่ ๒ l ตอนที่ ๓

——————————————————————————————————————————
อภิชัย อารยะเจริญชัย
หน่วยบริการสารสนเทศอิเล็กทรอนิกส์ และหน่วยจดหมายเหตุและพิพิธภัณฑ์ฯ
ห้องสมุดสตางค์ มงคลสุข คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล

โปสเตอร์ผลงานวิจัย…ศิลปะในวิทยาศาสตร์ (ภาคสอง)

โปสเตอร์ผลงานวิจัย…ศิลปะในวิทยาศาสตร์ (ภาคสอง)

 

เมื่อวันที่ ๑๓ มีนาคม ที่ผ่านมา ที่ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล พญาไท มีการจัดงาน นิทรรศการโครงงานวิทยาศาสตร์ เป็นเวทีที่เปิดโอกาสให้นักศึกษาได้แสดงผลงานออกสู่สาธารณะ แต่ร้อยละ ๙๙ คนที่มาเดินชมมันก็คือคนในคณะนี่แหละ แต่อย่างน้อยก็เป็นโอกาสให้เด็กๆ ได้นำเสนอผลงาน เสนอไอเดีย ได้แลกเปลี่ยนความรู้ระหว่างรุ่นพี่ รุ่นเพื่อน รุ่นน้อง หรืออาจารย์ที่ (อุตส่าห์) เดินผ่านมาชม

ตามที่เคยเล่าว่าข้าพเจ้าได้เปิดสอนการสร้างโปสเตอร์ฯ ไปเมื่อเดือนที่แล้ว (กุมภาพันธ์ ๒๕๕๑) อาจจะเพราะกระชั้นไปเสียหน่อย พวกที่มาเรียนกับข้าพเจ้าเลยทำผลงานออกมาได้ไม่สมบูรณ์นัก แต่ถ้านับเฉพาะพวกที่คุ้นเคยกัน ข้าพเจ้าคิดว่าน้องๆ พวกนี้เก่งกันพอตัวทีเดียว เพราะผลงานทำออกมาได้น่าพอใจ

ที่ คณะวิทย์ มหิดล จัดงานโครงงานวิทยาศาสตร์ขึ้นทุกปี ข้าพเจ้าเดินชมมาหลายปี พบเห็นการพัฒนาในหลายๆ เรื่อง ในส่วนของเนื้อหางานวิจัย ข้าพเจ้าคงมิอาจไปวิจารณ์อันใดได้ แต่ถ้าดูเฉพาะผลงานโปสเตอร์ รู้สึกว่าจะพัฒนาดีขึ้นโดยเฉพาะในเรื่องของการผลิตออกมาเป็นชิ้นงาน เนื่องด้วยเพราะเทคโนโลยีการพิมพ์ที่ก้าวหน้ามากขึ้น แต่ในเรื่องของดีไซน์ยังคงเป็นปัญหาอยู่บ้าง ก็เพราะด้วยความที่เป็นวิทยาศาสตร์นั่นเอง จะให้สวยเลิศเหมือนพวกเรียนศิลปะคงจะไม่ได้

 
สองชิ้นนี้เป็นผลงานของน้องๆที่มาเรียนด้วย นับว่าไม่เสียแรงที่สอนไป 555

จำได้ว่าเมื่อสัก ๒-๓ ปีที่ผ่านมา ถ้าจะปริ้นท์โปสเตอร์ขนาดใหญ่ (A0) ก็ จะมีให้ปริ้นท์อยู่ไม่กี่ที่ (สำหรับงานเล็กๆ อย่างพวกนักศึกษา ไม่ใช่งานในเชิงพาณิชย์ที่ทำกันมากชิ้น) เท่าที่ถามไถ่ดูก็จะมีมาใช้บริการของงานโสตฯ ของคณะฯ และก็ไปพึ่งร้านที่พันธุ์ทิพย์ สนนราคาก็ราว ๗๐๐ บาท ชิ้นงานที่ออกมาก็แล้วแต่โชคชะตาว่าจะออกมาดีหรือไม่ ถ้าชอบของถูกก็อาศัยที่งานโสตฯ ของคณะฯ ราคาย่อมเยา และคุณภาพก็ย่อมเยาตาม หากไปปริ้นท์คิวหลังๆ งานจะออกมาเป็นริ้วๆ สีจะไม่สม่ำเสมอ เพราะใช้งานหนัก ช่องพ่นสีจึงค่อนข้างจะอุดตัน ครั้นจะเปลี่ยนใหม่ก็ยาก เพราะของหลวงนี่จะเปลี่ยนจะซ่อมทีก็เรื่องใหญ่

ส่วนพวกที่เสียเท่าไหร่ไม่ว่าของให้งานออกมาเนี้ยบ ก็ต้องหอบงานไปปริ้นท์ที่พันธุ์ทิพย์ ซึ่งมีเปิดบริการอยู่หลายเจ้า ที่เด่นๆ หน่อยก็บริเวณริมบันไดเลื่อนชั้นสอง ไม่ก็เดินลึกเข้าไปอีกหน่อย ราคาค่อนข้างแพงสำหรับนักศึกษาแต่งานออกมาเนี้ยบมาก สีเท่ากันทั้งแผ่น เพราะร้านพวกนี้ใช้งานเครื่องปริ้นท์อย่างไม่ยั้ง พังแล้วเปลี่ยนทันที ถ้างานออกมาแย่ก็เสียชื่อร้านเขา

ปัจจุบันพวกนักศึกษาส่วนมากจะไปปริ้นท์กันที่พันธุ์ทิพย์ เพราะถ้าเทียบคุณภาพงานแล้วก็อยู่ในเกณฑ์ที่ยอมรับได้ อีกทั้งไม่ได้ใช้งานนิทรรศการภายในคณะฯ งานเดียว หากแต่ยังมีโอกาสได้นำไปโชว์งานข้างนอกอีกด้วย พวกนักศึกษาก็เลยยอมลงทุนครั้งเดียวเลยดีกว่า

นักศึกษาต่างตื่นตัวและสนใจงานวิจัยของเพื่อนๆ พี่ๆ  

ล่าสุดสอบถามมาพบว่าสนนราคาอยู่ที่ ๑,๐๐๐ บาท เดี๋ยวนี้ร้านที่รับปริ้นท์งานขนาด A0 มี เยอะแยะ นอกจากในพันธุ์ทิพย์แล้ว นอกพันธุ์ทิพย์ก็มีบริการ อีกแหล่งหนึ่งที่รับเหมือนกันแต่นักศึกษา (ที่นี่) ไม่ค่อยไปกัน ก็คือที่มาบุญครอง มีเปิดอยู่หลายร้าน มากกว่าที่พันธุ์ทิพย์ด้วยซ้ำ ราคาก็หลากหลาย ต้องเดินสำรวจกันเสียก่อน (แนะนำร้านบริเวณชั้นหนึ่ง แถวๆ ที่เขารับวาดภาพเหมือนกันเยอะๆ น่ะ มีร้านราคาถูกๆ อยู่) แต่ข้อเสียของที่มาบุญครองคือมักจะไม่รับไฟล์อื่น นอกจากงานจาก Illustrator หรือจาก Photoshop (ซึ่งน้องๆ ส่วนใหญ่ยังคุ้นเคยกับการทำใน Powerpoint แล้วแปลงเป็น PDF)

สำหรับราคา ๑,๐๐๐ บาท (โดยเฉลี่ยนะ) จะเป็นงานที่ปริ้นท์ลงกระดาษ Glossy หรือก็คือกระดาษที่มีความมัน เมื่อปริ้นท์ออกมาแล้วภาพจะสวยงามเหมือนภาพถ่าย (แต่ก็ขึ้นอยู่กับคุณภาพงานด้วยนะ) และกระดาษ Glossy นี่ ก็ยังมีหลายประเภท ทั้งแบบธรรมดาและแบบอลังการมากๆ พอปริ้นท์ออกมาแล้วทางร้านก็จะเคลือบพลาสติกใสให้อีก งานออกมาก็จะแข็งแรง กันน้ำ (ในระดับหนึ่ง) และเป็นมันวาว แต่ถ้าเกิดไม่อยากเคลือบก็ได้ ราคาก็จะถูกลงอีกหน่อยนึง (ที่ถูกกว่า ๑,๐๐๐ ก็มีนะ แต่ก็ไกลสักหน่อย แถวรังสิตก็มี  ม.เกษตร ก็มี ฟิวเจอร์ก็มี)

ผลงานก็สวย คนทำก็น่ารัก … อ่ะแฮ่ม ทั้งสวยทั้งเก่งเลย เด็กคณะเรา

พอมีอาจารย์มาชม น้องๆ ก็บรรยายไปตัวสั่นไป 555

ส่วนใครที่มีงานโปสเตอร์ แต่ว่าไม่ใช่ขนาดใหญ่ระดับ A0 ก็แนะนำให้ลองใช้วิธีอัดภาพตามร้านถ่ายรูป แต่ชิ้นงานจะไม่ใหญ่มากนัก ก็อยู่ที่ ๒๔ x ๓๖ นิ้ว (๖๐ x ๙๐ ซม.) งานจะออกมาเหมือนภาพถ่าย กระดาษจะแข็ง เพราะใช้กระดาษโฟโต้ และหน้างานจะเป็นมัน สวย โดยไม่ต้องเคลือบพลาสติก กระดาษที่ใช้ก็สามารถเลือกได้ว่าจะใช้แบบมันหรือแบบด้าน (แนะนำแบบด้านมากกว่า เพราะถ้าเอาแบบมัน งานจะสะท้อนแสง ทำให้ดูยาก) สนนราคาก็ไม่ถึง ๒๐๐ บาท แถมร้านที่รับทำก็มีดาษดื่น ตรงข้ามเซ็นทรัล ลาดพร้าว มีเป็นสิบ อนุสาวรีย์ชัยฯ ก็มีเพียบ แล้วที่มาบุญครอง สยาม ก็มีเป็นร้อย (แต่เน้นว่างานขนาดไม่ใหญ่นะ ไม่ถึงขนาด A0)

กะว่าจะพูดถึงโปสเตอร์ในงานเสียหน่อย ไหงเฉไปเรื่องปริ้นท์โปสเตอร์ได้หว่า