ต่อจากคราวที่แล้วครับ ว่าด้วยสภาพหนังสือมือสองเพื่อความเข้าใจที่ตรงกันนะ
อ่านย้อนตอนแรกที่นี่ครับ >> ข้อควรรู้ของ “หนังสือมือสอง” (๑)
แม็กซ์ / ปก / เทป
เป็นสามตำหนิที่ผู้ซื้อหลายท่านมักจะถามไถ่ หนังสือที่มีสามตำหนินี้ส่วนมากจะเป็น สภาพเช่า คือผ่านร้านเช่ามาแล้ว เนื่องจากต้องให้บริการไม่หยุดหย่อน หลายร้านจึงพยายามรักษาสภาพให้คงทนที่สุด
เทปใสที่ติดปกพลาสติก นานวันไปกาวจะละลายออกมาเปื้อนตัวเล่ม ส่วนลวดเย็บกระดาษขนาดยักษ์ส่วนใหญ่พบกับหนังสือเช่า เพื่อความคงทนครับ
– แม็กซ์ หนังสือประเภทที่เข้าเล่มด้วยการไสกาวมักจะขาดหลุดได้ง่าย โดยเฉพาะหนังสือการ์ตูน ร้านเช่าจึงรวมเล่มโดยใช้แม็กซ์ตัวใหญ่ๆ บางร้านก็ใช้การร้อยเชือกก็มี แม็กซ์ที่ใช้นี้จะทำให้กระดาษเสื่อมสภาพ นานวันก็จะเป็นสนิม นักสะสมหลายท่านจึงรังเกียจเจ้าแม็กซ์นี่มาก
– ห่อปก มักเป็นปกพลาสติก เพื่อป้องกันการฉีกขาดและเปียกน้ำมากกว่าจะเพื่อรักษาสภาพ เพราะต่อให้ห่อปกเนี้ยบยังไงก็มีโอกาสยับได้อยู่ดี แต่โอกาสฉีกขาดแทบจะไม่มี ส่วนน้ำนั้นถ้าไม่ได้หล่นลงไปในน้ำทั้งเล่ม ปกพลาสติกก็พอช่วยได้บ้าง
– เทป หมายถึงเทปใสหรือสก๊อตต์เทป อันนี้จะมาพร้อมกับปกพลาสติก เพื่อลดค่าใช้จ่าย ร้านเช่าจึงใช้พลาสติกม้วนโตๆ มาห่อเอง ขืนลงทุนซื้อปกสำเร็จรูปมาใช้ก็ขาดทุนตาย การเก็บปกจึงใช้เทปใสเพื่อความสะดวก พอนานเข้าก็จะมีคราบกาวซึมติดเนื้อกระดาษเป็นรอยน่าเกลียด เทปใสนี้บางร้านก็ใช้ซ่อมรอยขาดของหนังสือ ซึ่งยิ่งทำให้หนังสือเป็นรอยมากขึ้นไปอีก นานวันเข้ากระดาษก็จะติดกัน เพิ่มโอกาสในการเสียหายได้
กระดาษเหลือง กรอบ
เพราะเป็นหนังสือครับไม่ใช่พิซซ่า ฉะนั้นเมื่อเกิดอาการเหลือง กรอบ แสดงว่าหนังสือเข้าขั้นเสื่อมสภาพแล้ว กระดาษส่วนใหญ่จะมีอาการเช่นนี้ทั้งนั้นขึ้นอยู่ที่เวลาว่าช้าหรือเร็ว คุณภาพของกระดาษจึงเป็นตัวกำหนดอายุของกระดาษว่าจะเสื่อมเร็วแค่ไหน
เล่มนี้เหลืองด้วยอายุครับ แต่ก็ขึ้นกับประเภทของกระดาษด้วย
การพิมพ์ในสมัยก่อนมักใช้กระดาษบรู๊ฟ เป็นกระดาษเนื้อเบา บาง ถ้านึกไม่ออกก็นึกถึงกระดาษหนังสือพิมพ์นั่นล่ะครับ ไม่ต้องการคุณภาพมากนัก ราคาไม่แพง แต่กระดาษบรู๊ฟเองก็มีหลายเกรด แต่ที่แน่ๆ คือเมื่อเวลาผ่านไปกระดาษจะเหลืองและกรอบ ส่วนมากเกิดจากสารเคมีในเนื้อกระดาษที่เป็นสารประเภทกรดซึ่งเป็นศัตรูตัวร้ายที่สุด กรดจะเปลี่ยนสภาพของกระดาษอย่างรุนแรง ในงานจดหมายเหตุหรืองานอนุรักษ์สิ่งพิมพ์ จึงมีข้อห้ามสำคัญคือห้ามมีอุปกรณ์ใดๆ ที่เป็นกรด กล่องกระดาษสำหรับเก็บรูปภาพก็ต้องไร้กรด จะใช้ซองพลาสติกธรรมดาก็ไม่ได้ ต้องสั่งทำพิเศษ ทุกสิ่งที่สัมผัสกับสิ่งพิมพ์ต้องเป็นกลางทั้งหมด
นอกจากปฏิกิริยาที่เกิดจากสารเคมีแล้ว การเก็บรักษาและดูแลหนังสือก็มีส่วนสำคัญ หนังสือที่วางเปิดโล่งอ้าซ่าท้าทายความชื้นและความร้อน ก็มีโอกาสเหลืองและกรอบไว ลองดูหนังสือในห้องสมุดสิครับ ทำไมบางเล่มเก่าโคตรๆ แต่สภาพยังดี เนื่องจากห้องสมุดส่วนมากจะเปิดแอร์ หลายท่านบ่นว่าหนาวจะตายชัก ความจริงเขาไม่ได้อยากเปิดให้ท่านหรอกครับ เขาเปิดแอร์ให้หนังสือต่างหาก เป็นการควบคุมอุณหภูมิให้คงที่ ถึงจะไม่ได้เปิดตลอด 24 ชม. ก็ตามที
มีต่อครับรอหน่อย
