ไปเที่ยววัดปทุมวนาราม

ใจกลางกรุงเทพ แหล่งช้อปปิ้งและย่านการค้าชื่อดัง แหล่งบันเทิงของเหล่าวัยรุ่นทั้งหลาย ทั้งสยามเซ็นเตอร์ มาบุญครอง สยามพารากอน เซ็นทรัลเวิลด์ หากว่าเบื่อแล้วกับสถานที่แบบนี้ลองแวะเข้ามายังที่ที่เงียบสงบที่ วัดปทุมวนารามฯ เสียหน่อยเป็นไร อยู่ระหว่างเซ็นทรัลเวิลด์กับสยามพารากอนพอดิบพอดี … เช่นเคยที่ข้าพเจ้ารู้อยู่ว่าตรงนี้มีวัดแต่ก็ไม่ได้เคยย่างกรายเข้าไปสักครั้ง ประจวบเหมาะที่ว่างพอดี ได้เวลาออกชมวัดดูวังตามปรกติ แถมยังเดินทางสะดวกซะอีกด้วย

วัดปทุมวนาราม ตั้งตระหง่านท่ามกลางตึกสูงระฟ้าอันทันสมัย

วัดปทุมวนาราม ราชวรวิหาร จัดเป็นพระอารามหลวงชั้นตรี (ราชวรวิหาร คือ วัดที่กษัตริย์หรือพระบรมวงศานุวงศ์ชั้นสูง ทรงสร้างหรือปฏิสังขรณ์เป็นการส่วนพระองค์) สร้างขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ ซึ่งทรงรับสั่งให้ทำการขุดสระบัวขึ้นเพื่อใช้เป็นสถานที่เสด็จประพาสผ่อนคลายพระอิริยาบถและได้โปรดให้สร้างวัดขึ้นในบริเวณเดียวกันนี้ บริเวณนี้จึงได้ชื่อว่า ปทุมวัน อันหมายถึง ป่าบัวหลวง แต่เรียกกันติดปากว่า สระปทุม พื่นที่ที่ประทับจึงเรียกกันว่า วังสระปทุม

วัดปทุมวนารามฯ นี้ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงสร้างขึ้นเพื่อพระราชทานพระราชกุศลแด่สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี ทรงพระราชทานนามว่า วัดปทุมวนาราม ชาวบ้านเรียกกันว่า วัดสระปทุม เมื่อถึงฤดูน้ำหลาก พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงโปรดที่จะมาพักแรมผ่อนคลายพระราชอิริยาบถ ณ วังสระปทุมอยู่เนืองๆ

พื้นที่บริเวณนี้เป็นที่อยู่ของบรรดาชาวล้านช้าง (ลาว) ที่ถูกกวาดต้อนมาตั้งแต่ครั้งเก่าก่อน จนตั้งรกรากมายาวนาน จึงยังคงมีธรรมเนียมของชาวล้านช้างอยู่มาก เมื่อครั้นสร้างวัดเสร็จสิ้น ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้อัญเชิญพระพุทธรูปสำคัญมาประดิษฐานคือ พระแสน และ พระใส จากวัดเขมาภิรตาราม จ.นนทบุรี

สระขนาดใหญ่อยู่บริเวณด้านหน้าวัด อาจจะเป็นสระที่มีมาแต่ดั้งเดิม ปัจจุบันทิ้งไว้ว่างๆ

วันที่ข้าพเจ้าแวะเข้าไปเป็นวันอาทิตย์พอดี มีผู้คนเข้าวัดทำบุญฟังธรรมหนาตาพอสมควร ก็น่าชื่นใจขอรับ แสดงว่าคนบ้านเราถึงแม้จะอยู่ในเมืองก็ยังไม่ห่างจากศาสนา ภายในวัดมีจุดที่จัดไว้ให้ญาติโยมมาทำบุญอยู่หลายจุด เดินเข้าไปหน้าวัดเขาก็จัดเต้นท์ไว้สำหรับทำสังฆทาน เอาแบบสะดวกเข้าว่า ราวสิบห้านาทีก็เสร็จพิธี เหมาะสำหรับท่านที่รีบมารีบไป เห็นมีหลายวัดที่จัดแบบนี้ ตามยุคสมัยขอรับ ทำบุญแล้วก็ชื่นใจดีละ ถัดมาหน่อยเป็นลานประดิษฐานพระพุทธรูป มีพระพุทธรูปประจำวันเกิดเรียงรายให้ทำบุญกราบไหว้ ด้านหลังเป็นสระขนาดใหญ่พอสมควร อาจจะเป็นสระที่เหลือมาจากสมัยก่อนก็ได้ แต่ไม่มีบัวให้เห็นเหมือนที่ปรากฎในบันทึกทั้งหลายว่างามหนักหนา เข้ามาในวัดก็ผิดหวังเล็กๆ คือคาดว่าน่าจะเต็มไปด้วยบัวหลวงให้สมชื่อวัด แต่ไม่ยักกะเห็นบัวสักต้น มีที่เขาเอามาทำบุญบ้างกับงานสถาปัตยกรรมทั่วไปที่เน้นลายบัวอยู่ จริงๆ ถ้าไม่เหลือบ่ากว่าแรงจนเกินไป ทางวัดน่าจะลองตกแต่งทั้งวัดด้วยบัวสักหน่อยเป็นไร เอาให้สมดังที่เคยขึ้นชื่อว่ามีบัวอยู่เยอะน่ะขอรับ

บังเอิญเขาปิดพระอุโบสถไม่แน่ใจว่ากำลังซ่อมแซมหรืออย่างไร เลยไม่มีโอกาสเข้าไปชมด้านใน เดินลึกเข้าไปหน่อยทางวัดเขาจัดทำเป็นสวนป่า ร่มรื่นมากๆ ไม่นึกว่าจะมีที่แบบนี้อยู่ท่ามกลางแหล่งการค้าอันแสนอู้ฟู่ของเมืองหลวง ภายในมีลานว่างไว้ปฏิบัติธรรม มีพระพุทธรูปเรียงราย แต่ที่ขัดใจข้าพเจ้าก็คือมีรูปปั้นองค์จตุคามที่เคยฮิตกันทั่วบ้านทั่วเมืองตั้งไว้ให้บูชากันเสียด้วย และถ้าพิจารณาดีๆ จะเห็นว่ามีคนมาบูชามากกว่าพระพุทธรูปเสียอีก อันนี้ก็แล้วแต่ความศรัทธาของแต่ละบุคคลล่ะขอรับ แต่ข้าพเจ้ามองในมุมส่วนตัวว่ามันไม่น่าจะเข้ากันสักเท่าไหร่

เลยเข้าไปในสวนมี “ศาลาพระราชศรัทธา” เป็นศาลาขนาดใหญ่ ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุ มีคนมากกราบไหว้เยอะมาก ได้ยินมาว่าเขาจัดให้บูชาด้วยดอกบัว แต่วันที่ไปไม่เห็นดอกบัว เห็นแต่ดอกไม้จำพวกอื่นเสียมากกว่า บริเวณนี้ทางวัดเขาจัดสถานที่ไว้สำหรับญาติโยมนั่งสมาธิกัน มีเบาะรองนั่งพร้อมผ้าคลุมตัก (สำหรับสุภาพสตรี) ไว้อย่างเรียบร้อยพร้อมสรรพ ถัดเข้าไปบริเวณหลังศาลามีศาลามุงจากหลังเล็กเป็นที่แสดงธรรม ญาติโยมห่มขาวนั่งกันพอสมควร เห็นมีญาติโยมที่ศรัทธานุ่งขาวห่มขาวเดินทำโน่นทำนี่ขวักไขว่ บ้างก็ทำความสะอาดวัด บ้างก็เตรียมอาหาร เขาจะมีบัตรประจำตัวติดที่ตัวตลอดเวลา เสมือนเป็นเจ้าหน้าที่ของวัด สงสัยอะไรก็อาศัยสอบถามเอาได้

อีกอย่างที่น่าสังเกตก็คือเดี๋ยวนี้วัดบ้านเรานอกจากจะใช้เป็นสถานที่ปฏิบัติธรรมแล้วยังใช้เป็นที่จอดรถอีกด้วย คงเหตุเพราะวัดมีสถานที่ค่อนข้างกว้างขวางและถือเป็นสถานที่สาธารณะ หลายวัดจึงถูกใช้เป็นที่จอดรถไปโดยปริยายแล้วทางวัดก็อาจจะเก็บค่าจอดบ้างเล็กน้อย ซึ่งก็ไม่เลวทีเดียว อย่างน้อยก็ถือซะว่าช่วยเหลือทางวัด เพราะวัดเองก็มีภาระค่าใช้จ่าย ไหนจะค่าน้ำค่าไฟ ค่าบำรุงรักษา ค่าอะไรอีกจิปาถะ เห็นมีหลายคันเข้ามาจอดแล้วก็ออกไป คือไม่ได้เข้ามาทำบุญหรอก แต่มาจอดรถทิ้งไว้เพื่อจะไปเที่ยวห้างแถวนั้น หลายคนเป็นวัยรุ่นแต่งตัวมาเที่ยวกันเห็นๆ น่าเสียดาย อุตส่าห์เข้าวัดทั้งทีจะแวะไหว้พระเสียหน่อยก็ไม่ได้ อีแบบนี้น่าจะเก็บเงินเยอะๆ เสียให้เข็ด

ทางเข้าสวนป่ามีจัดเป็นนิทรรศการเล่าถึงพระเกจิอาจารย์ชื่อดังหลายท่าน

ด้านหน้าของศาลาพระราชศรัทธา เป็นที่ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุ

ภายในศาลามีเบาะรองนั่งเตรียมไว้สำหรับญาติโยมที่ต้องการนั่งสมาธิ

ข้างๆ ศาลา มีเต้นท์บริการน้ำปานะไว้ให้ผู้ที่มาเข้าวัดได้ดื่ม
น้ำปานะที่ว่านี้คือเครื่องดื่มที่ได้จากการคั้นผลไม้ ตามตำราว่ามี ๘ ชนิด
คือ มะม่วง, ชมพู่, กล้วยมีเม็ด, กล้วยไม่มีเม็ด, มะทราง, ลูกจันทร์,
เหง้าอุบล, มะปรางหรือลิ้นจี่ (บางตำราอาจต่างไปจากนี้)

ศาลาไม้หลังนี้อยู่ด้านในสุด ใช้เป็นที่แสดงธรรม

ภายในสวนที่แวดล้อมไปด้วยต้นไม้นานาชนิด ไม่น่าเชื่อว่าท่ามกลางแหล่งท่องเที่ยว
ห้างสรรพสินค้ามากมาย จะมีวัดที่ร่มรื่นเช่นนี้อยู่

บริเวณด้านหน้าวัดมีเต้นท์ถวายสังฆทานสำหรับญาติโยม
ทำกันเป็นรอบๆ เหมาะสำหรับผู้ที่มีเวลาน้อย

ไปดูโลหะปราสาท วัดราชนัดดาฯ

เมื่อก่อนตอนยังเล็กผ่านแถวโรงหนังเฉลิมไทย นอกจากตัวโรงหนังแล้วที่โดดเด่นไม่แพ้กันก็คือภูเขาทอง จนต่อมาเมื่อเขาทุบโรงหนังทิ้ง พุทธสถานที่งดงามก็ได้เปิดเผยตัวออกมาให้ใครๆ ได้เห็น จริงอยู่ที่ของเขามีมาแต่ไหนแต่ไร แต่ก็ไม่มีใครสนใจแลเห็น ถึงแม้ทุกวันนี้ก็ยังไม่แน่ใจว่าจะมีใครสนใจอีกหรือไม่ หรือจะมีแต่นักท่องเที่ยวกระมัง

โลหะปราสาทมองจากลานพลับพลามหาเจษฎาบดินทร์

วัดราชนัดดารามวรวิหาร เป็นอารามหลวงชั้นตรี สร้างขึ้นในแผ่นดินสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๓ พระราชทานแก่พระราชนัดดา (หลาน) คือ พระเจ้าหลานเธอพระองค์เจ้าโสมนัสวัฒนาวดี ด้วยพระองค์เห็นว่ากำพร้าบิดาตั้งแต่ยังเล็ก จึงให้ความเอ็นดูยิ่งนัก ต่อมาพระนางโสมนัสวัฒนาวดีทรงขึ้นเป็นพระมเหสีในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้า เจ้าอยู่หัว แต่ก็บุญน้อยนัก สิ้นพระชนม์เมื่อพระชนมายุเพียง ๑๙ พรรษา

ศาสนาสถานที่โดดเด่นที่สุดของวัดราชนัดดาก็คือ โลหะปราสาท ที่ปัจจุบันเหลือที่นี่เพียงแห่งเดียวในโลก

โลหะปราสาทคืออะไร? สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงให้ความหมายไว้ว่า “ตึกที่มียอดเป็นโลหะ” ตามประวัติศาสตร์เล่าว่ามีการสร้างโลหะปราสาาทขึ้นมาเพียง ๒ หลังเท่านั้น (ที่วัดราชนัดดานี้เป็นหลังที่สาม) หลังแรกสร้างในสมัยพุทธกาล ที่ประเทศอินเดีย บริเวณทิศตะวันออกของเมืองสาวัตถีในสมัยก่อน มีเรื่องเล่าว่า นางวิสาขา อุบาสิกาคนสำคัญในพุทธศาสนา ครั้งหนึ่งนางไปฟังธรรมตามปรกติแล้วลืมทิ้งเครื่องประดับอันมีค่าไว้ ปรากฏว่า พระอานนท์ พบเข้าและเก็บรักษาไว้ให้ เมื่อนางวิสาขาทราบความจึงหมายใจจะมอบเครื่องประดับนั้นถวายเป็นพุทธบูชา แต่นั่นเป็นการผิดวินัยสงฆ์ นางจึงออกอุบายขายเครื่องประดับนั้นแต่ด้วยความที่มีราคามหาศาลถึง ๙ โกฏิ (๑ โกฏิ เท่ากับ ๑๐ ล้าน) นางจึงซื้อไว้เสียเองและนำเงินไปสร้างพระอารามขึ้น ให้ชื่อว่า บุพพาราม เล่าว่า พระโมคคัลานะ เป็น ผู้ควบคุมการก่อสร้าง ทำเป็นโลหะปราสาทสองชั้น มีจำนวนถึง ๑,๐๐๐ ห้อง ใช้เวลาทั้งสิ้น ๙ เดือนจึงแล้วเสร็จ นับเป็นโลหะปราสาทหลังแรกของโลก ภายหลังโลหะปราสาทหลังนี้ได้ชื่อว่า มิคารมาตุปราสาท ตามชื่อของบิดาของสามี เนื่องจากนางเป็นผู้ชักชวนให้มิคารเศรษฐีหันมานับถือพุทธศาสนาด้วยใจจริง

บริเวณชั้นล่างทำเป็นซุ้ม แต่เข้าไม่ได้ทุกซุ้มนะ เขาทำเหล็กดัดติดไว้

มุมนี้มองจากพระอุโบสถ ตอนกลางคืนเขาจะเปิดไฟสวยงามมาก

โลหะปราสาทหลังที่สองสร้างขึ้นที่อนุราธปุระ หรือเมืองหลวงเก่าของศรีลังกา สร้างขึ้นในสมัยของ พระเจ้าทุฏคามนี ราวพุทธศักราช ๓๘๒ มีขนาดใหญ่โตไม่แพ้หลังแรก มีความสูงถึง ๙ ชั้น มีห้องจำนวน ๑,๐๐๐ ห้องเท่ากัน ประดับด้วยงาช้างและอัญมณีงดงามยิ่งนัก หลังคามุงด้วยแผ่นทองแดง ซึ่งท่านก็คงพอจะนึกว่าเกิดอะไรขึ้นหลังจากนั้น ปัจจุบันเหลือเพียงซากเสานับพันต้นเป็นอนุสรณ์

สำหรับโลหะปราสาทที่วัดราชนัดดานี้ เริ่มสร้างในรัชสมัยสมเด็จพระนั่งเกล้าฯ เล่ากันว่าพระองค์โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นโดยหวังจะให้แทนเจดีย์ต่างๆ ที่สร้างกันอย่างดาษดื่น เหมือนอย่างที่พระองค์โปรดเกล้าฯ ให้สร้างเรือสำเภาที่วัดยานนาวา แต่ขึ้นเพียงโครงสร้างเท่านั้นก็สิ้นรัชกาลเสียก่อน จากนั้นก็สร้างต่อเติมมาเรื่อย แต่กว่าจะเสร็จสมบูรณ์งดงามก็มาสำเร็จเอาในรัชกาลปัจจุบันนี้เอง องค์ปราสาททำเป็นตัวตึกสูง ๗ ชั้น ยอดเป็นทรงปราสาทมีทั้งสิ้น ๓๗ ยอด แทนความหมายถึง โพธิปักขิยธรรม ๓๗ ประการ หมายถึง ธรรมะแห่งการตรัสรู้ ยอดปราสาทชั้นบนสุดประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุ

บนยอดสุด ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุให้ประชาชนขึ้นไปบูชา
แต่ที่ออกจะแคบมากๆ นั่งได้เต็มที่ซักสองคน
วันไหนคนเยอะๆ ก็คงต้องเข้าคิวกันยาว

บทสวดบูชาพระบรมสารีริกธาตุ มีติดไว้ให้สวดบูชากัน

ช่วงนี้ทางวัดเขากำลังทำการปฏิสังขรณ์ครั้งใหญ่ (มาก)  กำแพงวัดโดยรอบถูกกระเทาะออกจากสิ้นและทำการฉาบและทำลายปูนปั้นใหม่ ส่วนตัวปราสาทเองก็ยังคงมีการเจาะพื้นโดยรอบ คาดว่าเป็นการเดินสายไฟใหม่หมด ใครไปช่วงนี้คงต้องทำใจนิดหน่อย เพราะพื้นที่อาจจะไม่งดงามเท่าใดนัก คาดว่าเมื่อปฏิสังขรณ์แล้วเสร็จก็คงจะงดงามอย่างแน่นอน

ติดกับวัดราชนัดดา ตรงที่ตั้งของโรงหนังเฉลิมไทยเก่านั้น ทางกรุงเทพมหานครจัดสร้างเป็น ลานพลับพลามหาเจษฎาบดินทร์ เป็นลานกว้างประดับไปด้วยแมกไม้ต่างๆ เป็นที่ประดิษฐานพระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ผู้ทรงสรัางวัดราชนัดดารามและโลหะปราสาท มีพลับพลาที่ประทับของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เพื่อใช้ต้อนรับพระราชอาคันตุกะหรือประมุขจากต่างแดนเพื่อให้สมพระเกียรติ และบริเวณโดยรอบก็เปิดให้ประชาชนทั่วไปใช้เป็นที่พักผ่อน

พระเสฏฐตมมุนี พระประธานในพระอุโบสถ

มุมหนึ่งของวัด มีซุ้มเปิดบริการดูหมอ ลูกค้าเยอะพอสมควรทีเดียว

ภูเขาทอง มองจากยอดโลหะปราสาท

นมัสการพระพุทธชินราชที่วัดเบญจมบพิตร

ท่านคงเคยได้ยินคำว่า “วัดประจำรัชกาล” กันมาบ้าง นั่นก็หมายถึงวัดที่พระเจ้าอยู่หัวรัชกาลต่างๆ ได้ทรงทำนุบำรุงและทรงเป็นพระศาสนูปถัมภ์ ซึ่งทั้ง ๙ รัชกาล ต่างก็มีวัดประจำรัชกาลเกือบทุกพระองค์ บางรัชกาลนับเป็นทางการ บางรัชกาลถือเอาอย่างไม่เป็นทางการ อย่างเช่น วัดประจำรัชกาลของพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๑ คือ วัดพระเชตุพนวิมลมังคราราม รัชกาลที่ ๒ คือ วัดอรุณราชวราราม รัชกาลที่ ๓ คือ วัดราชโอรสาราม รัชกาลที่ ๔ คือ วัดราชประดิษฐ์สถิตมหาสีมาราม พอมาถึงรัชกาลที่ ๕ หลายๆ คนตอบอย่างมั่นใจว่า วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม ซึ่งไม่ถูกต้อง ที่ถูกต้องคือ วัดราชบพิตรสถิตมหาสีมารามราชวรวิหาร

ด้านในพระอุโบสถฝั่งพระระเบียง สวยงามไม่แพ้ด้านนอก

ด้วยเหตุที่เข้าใจผิดกันนั้นเป็นเพราะเห็นว่ามีคำว่า เบญจ ที่หมายถึงห้า จึงเข้าใจว่าหมายถึงรัชกาลที่ ๕ แท้จริงแล้วที่มาของคำว่า เบญจมบพิตร หมายถึงว่า วัดที่ได้รับการบูรณะปฏิสังขรณ์จากเจ้านาย ๕ พระองค์ โดยได้รับพระราชทานนามนี้จาก พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ แต่เดิมทีวัดนี้ชื่อ วัดแหลม สร้างขึ้นเมื่อใดไม่ปรากฏ จนในรัชสมัย พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าให้ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระพิพิธโภคภูเบนทร์ ไปปราบกบฎและได้ตั้งกองทัพ ณ บริเวณวัดแหลม เมื่อปราบกบฎสำเร็จจึงได้ร่วมกับพระเชษฐภคินี (พี่สาว) พระขนิษฐภคินี (น้องสาว)  และพระกนิษฐภาดา (พี่ชาย) อีก ๔ พระองค์ ทรงปฏิสังขรณ์วัดนี้ใหม่ จวบจนถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงได้พระราชทานนามดังที่กล่าวข้างต้น

ข้าพเจ้ามีโอกาสได้เข้าไปเยี่ยมชมเมื่อวันเสาร์ที่ผ่านมานี้เอง และเหมือนโชคร้าย ไปวัดไหนก็ช่างบังเอิญว่าต้องกำลังซ่อมแซมทุกที ไปวัดโพธิ์ เขาก็กำลังทำกำแพงใหม่ ไปวัดสุทัศน์ เขาก็กำลังซ่อมจิตกรรมฝาผนังในโบสถ์ มาวัดเบญฯ เขาก็กำลังทำอุโบสถใหม่ แถมยังเป็นตรงด้านหน้าวัดที่เป็น landmark สำคัญเสียด้วย เลยไม่ได้เก็บภาพสวยๆ มาไว้ชม

ดีที่ภายในพระอุโบสถยังเปิดให้เข้าไปสักการะ พระพุทธชินราช (จำลอง) เมื่อได้เห็นรู้สึกชื่นใจยิ่งนัก สมกับที่ร่ำลือว่านี่คือพระพุทะรูปที่มีพุทธลักษณะงดงามที่สุดในโลก ถึงจะเป็นรูปจำลองก็เถิด  (สงสัยว่าถ้าได้เห็นองค์จริงที่เมืองสองแคว ข้าพเจ้าคงเป็นลมไปแล้ว) องค์พระช่างงามจริงๆ สัดส่วนกลมกลืน แม้จะไม่ใช่สัดส่วนในรูปแบบมนุษย์จริงๆ ที่มีกล้ามเนื้อบริบูรณ์ แต่เป็นองค์พระตามลักษณะนิยมที่เราคุ้นตา แต่ว่ารูปลักษณะ สัดส่วน โครงหน้า ทุกอย่างมันช่างสมบูรณ์ไปทุกส่วนจริงๆ

พระพุทธชินราช (จำลอง) พระประธานในพระอุโบสถ งดงามมากๆ

ขอเล่าถึงเรื่องพระพุทธชินราชเสียหน่อย องค์ที่ประดิษฐานที่วัดเบญฯ นี้เป็นองค์จำลอง ที่ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้หล่อขึ้นเลียนแบบพระพุทธชินราช ที่วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ จังหวัดพิษณุโลก องค์จริงนั้นตามตำนานเล่าว่าเมื่อครั้งที่ พระเจ้าศรีธรรมไตรปิฎก เสด็จมาครองเมืองพิษณุโลก ได้โปรดฯ ให้หล่อพระพุทธรูปขึ้นเพื่อเป็นสิริมงคลจำนวน ๓ องค์ คือ พระพุทธชินราช พระพุทธชินสีห์ และพระศรีศาสดา ปรากฏว่าสององค์หลังนั้นหล่อเสร็จสมบูรณ์งดงามทุกประการ เว้นแต่พระพุทธชินราช ที่หล่อซ้ำถึง ๓ หน แต่ก็ไม่สมบูรณ์ทุกครั้งไป จึงได้ตั้งจิตอธิษฐานของให้สร้างได้สำเร็จ

ขณะนั้นมีตาปะขาวคนหนึ่ง (ชายสูงวัยผู้ถือศีล นุ่งห่มด้วยผ้าขาว) ปรากฏตัวขึ้นมาช่วยหล่อพระพุทธรูปโดยที่ไม่มีผู้ใดรู้จัก ตาแกตั้งหน้าตั้งตาทำงานโดยไม่พูดจากับใคร จนในที่สุดก็สามารถเททองหล่อพระพุทธชินราชจนสำเร็จ ได้องค์พระที่งดงามอย่างน่าอัศจรรย์ ผู้ใดพบเห็นต่างพูดเป็นเสียงเดียวกันว่า งามราวกับเทพยดามาปั้นไว้ จากนั้นตาปะขาวผู้นั้นก็หายตัวไป เล่ากันว่านั่นคือเทวดาแปลงลงมาช่วยหล่อ ยิ่งสร้างความศรัทธาให้แก่ผู้คนทั่วไป และตำบลที่ตาปะขาวนั้นหายตัวไปก็ถูกเรียกขานว่า บ้านตาปะขาวหาย มาถึงทุกวันนี้ (อยู่ในเขต ต.หัวรอ อ.เมือง จ.พิษณุโลก)

ที่ขึ้นชื่อที่สุดของวัดเบญฯ ก็คือพระอุโบสถหินอ่อนที่เขาสั่งนำเข้ามาจากอิตาลีเชียว แล้วก็งามจริงๆ ภายในเย็นชื่นใจ ด้วยเพราะหินอ่อนนี่กระมัง ถัดมาเป็นพระระเบียง สร้างต่อจากตัวพระอุโบสถ รอบๆ กำแพง มีพระพุทธรูปประดิษฐานเรียงราย ในปางต่างๆ กันไป ทั้งหมดทำจากโลหะสัมฤทธิ์ มีทั้งแบบศิลปะไทยในสมัยต่างๆ ศิลปะพม่า และแบบจีนและญี่ปุ่นก็มี

ถัดมาจะมีคลองเล็กๆ พาดผ่าน ยิ่งเย็นชื่นใจเข้าไปอีก นั่งเล่นแถวนั้นพาลจะหลับเอาให้ได้ สะพานข้ามคลองมีอยู่ ๓ แห่ง มีสะพานพระพุทธรูป สะพานถ้วย และสะพานงา มีป้ายแกะชื่อสะพานพร้อมคำอธิบายเสร็จสรรพ ข้ามไปอีกฝั่งจะเจอหอระฆัง ศาลาสี่สมเด็จ (ปัจจุบันใช้เป็นหอกลอง มีกลองยาวขนาดมหึมาตั้งอยู่) วิหารสมเด็จ พระที่นั่งทรงธรรม ฯลฯ น่าเสียดายที่เขาไม่ได้เปิดให้เข้าไปชม คงเพราะความโชคร้ายและบุญน้อยของข้าพเจ้ากระมัง

มีศาลาริมคลองให้นั่งพักรับลม เล่นเอาเคลิ้มเชียว

กลองยาวขนาดใหญ่ตั้งอยู่ที่ศาลาสี่สมเด็จ กะคร่าวๆ ก็เกือบๆ ๔ เมตร

ในพระอุโบสถมีกลองมโหระทึกโบราณตั้งอยู่ เขาใช้ประกอบพิธีกรรมในสมัยโบราณ

ส่วนหนึ่งของพระพุทธรูปที่พระระเบียง นี่เป็นปางลีลา ศิลปะสุโขทัย

องค์นี้เป็นศิลปะพม่า สังเกตง่ายๆ พระพุทธรูปแบบพม่าจะมีพระกรรณยาวจนถึงบ่า

องค์นี้เป็นศิลปะแบบญี่ปุ่น ดูคล้ายๆ พระโพธิสัตว์ ที่ชาวญี่ปุ่นเรียกว่า กวันนอน

สิงห์คู่นั่งเฝ้าพระอุโบสถ … แหม ก้นช่างงอนกลมกลึงดีแท้

ไปวัดสุทัศน์

ไปเยี่ยมชมวัดสุทัศน์ด้วยความบังเอิญที่จู่ๆ เกิดสติแตก จึงออกหาที่สงบเรียบเรียงสมาธิใหม่ มาเดินชมพุทธศิลป์งามๆ ช่วยทำให้ชื่นใจได้

วัดสุทัศนเทพวราราม จัดเป็นอารามหลวงชั้นเอก ตั้งอยู่ตรงข้ามศาลาว่าการกรุงเทพมหานคร กับ เสาชิงช้า วันนี้สร้างขึ้นโดยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงพระราชทานนามว่า วัดมหาสุทธาวาส โปรดเกล้าฯ ให้อัญเชิญพระพุทธรูปหล่อสุโขทัยมาจากวิหารหลวง วัดมหาธาตุ จังหวัดสุโขทัย มาประดิษฐาน แต่ยังมิทันจะสร้างเสร็จสมบูรณ์ก็สิ้นรัชกาลเสียก่อน เลยมาถึงแผ่นดินสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ ๒ โปรดเกล้าฯ ให้สร้างต่อจนแล้วเสร็จ ทั้งนี้ได้ทรงแกะสลักบานประตูพระวิหารด้วยพระองค์เอง แต่ก็ยังมิแล้วเสร็จก็สิ้นรัชกาลเสียก่อน

ครั้งถึงสมัยแผ่นดินสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๓ โปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระวิหารจนเสร็จสมบูรณ์ พระราชทานนามวัดใหม่ว่า วัดสุทัศนเทพวราราม และทรงขนานนามพระพุทธรูปสำคัญในพระวิหารว่า พระศรีศากยมุนี และพระพุทธรูปในพระอุโบสถว่า พระตรีโลกเชษฐ์ จากนั้นในแผ่นดินสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔ โปรดเกล้าฯ ให้ทำการบูรณะวัดใหม่อีกครั้ง

วัดสุทัศน์ฯ เดินทางไปง่ายดาย เนื่องจากอยู่แทบจะกลางเมือง หากเข้าทางประตูฝั่งเสาชิงช้า ก็จะตรงไปยังพระวิหาร เมื่อเข้าสู่กำแพงพระวิหารจะพบพระพุทธรูปขนาดใหญ่เรียงรายอยู่รอบกำแพงชั้น ในจนครบทุกด้าน เป็นพระพุทธรูปปูนปั้นบ้าง สำริดบ้าง ปางมาวิชัยบ้าง ปางสมาธิบ้าง ทั้งสิ้นมีอยู่ ๑๕๖ องค์ ด้านล่างจะบรรจุชื่อผู้วายชนม์ที่ญาติมิตรได้อุทิศเงินบริจาคสร้างถวายให้แก่วัด พื้นปูด้วยแผ่นหินอ่อนเย็นสบาย น่าเสียดายที่มีข้าวของวางระเกะระกะอยู่ไม่เป็นระเบียบ บางมุมบางซอกก็มีขยะสุมๆ อยู่ ประตูบางจุดที่ปิดตายก็อยู่ในสภาพทรุดโทรม มีน้ำขัง ผุกร่อน ยิ่งไปกว่านั้นยังมีคนเข้าไปนอน หมายถึงไปนอนหลับจริงๆ ทั้งที่ติดป้ายไว้ว่าห้ามนอน ไม่แน่ใจว่าเป็นคนทั่วไป หรือเจ้าหน้าที่ในวัดเอง มันก็เย็นสบายน่านอนจริงๆ แหละ แต่มันก็ไม่ใคร่จะสุภาพและน่าชมนักเวลานักท่องเที่ยวหรือพุทธศาสนิกชนเข้ามาเห็น

รอบๆ ตัววัดจะเห็นมีตุ๊กตาหินแบบจีนอยู่มากมาย คล้ายกับที่วัดพระเชตุพนฯ น่าจะสืบเนื่องมาจากในสมัยสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้นำมาประดับไว้ภายในวัด ซึ่งตุ๊กตาหินเหล่านี้ก็เคยใช้เป็นอับเฉาในสำเภาสินค้าในยุคนั้นเช่นเดียวกับที่วัดพระเชตุพนฯ นั่นแหละ แต่ที่นี่จะขนาดย่อมกว่า

รอบพระวิหารมี ถะ คือประติมากรรมรูปทรงคล้ายพระปรางค์เป็นศิลปแบบจีน สูงกว่า ๒ เมตร ทำจากหิน อยู่รายรอบ น่าจะสืบเนื่องมาจากสมัยรัชกาลที่ ๓ เช่นกัน ทำให้มีกลิ่นอายศิลปะจีนอยู่บ้าง แต่ไม่มากเท่าที่วัดพระเชตุพนฯ

เข้า มาภายในพระวิหาร รู้สึกผิดปรกติเล็กน้อย เนื่องจากตัวพระวิหารมีขนาดใหญ่กว่าที่เคยพบมา แล้วก็เพดานนั้นสูงมาก มาทราบทีหลังว่าเป็นพระวิหารที่มีขนาดและความสูงมากที่สุดในอันดับต้นๆ ของประเทศ ภายในประดิษฐานพระประธานคือ พระศรีศากยมุนี เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัยขนาดใหญ่มาก พุทธลักษณะงดงาม ที่ผ้าทิพย์ด้านหน้าพระพุทธบัลลังก์ พระศรีศากยมุนี เป็นที่บรรจุพระบรมราชสรีรางคาร* ของสมเด็จพระปรเมนมหา อานันทมหิดล รัชกาลที่ ๘ ซึ่งโปรดเกล้าให้อัญเชิญมาบรรจุไว้เมื่อ  วันที่ ๔ เมษายน พ.ศ. ๒๔๙๓ (*สรีรางคาร คือ เถ้าถ่านที่ปะปนกับกระดูกชิ้นเล็กๆ ที่เผาแล้ว)

บริเวณ ผนังภายในพระวิหารมีการเขียนจิตกรรมฝาผนังอยู่จนเต็ม เล่าเรื่องราวพุทธประวัติ ชาดก ที่เห็นประปรายคือบรรดาลิง ดูคล้ายๆ กับเรื่องรามเกียรติ์ ก็ไม่แน่ใจว่าใช่ด้วยหรือไม่ ด้วยความที่พระวิหารมีขนาดมหึมา ทำให้จิตกรรมฝาผนังของวัดสุทัศน์ดูอลังการมาก น่าเสียดายที่เห็นภาพส่วนด้านบนไม่ชัดนัก แต่ก็พอมองเห็นเค้าลางของความวิจิตรพิสดาร

พระศรีศากยมุนี พระประธานภายในพระวิหาร

มีเกร็ดเล็กน้อยมาเล่าสู่กันฟัง ผู้เฒ่าผู้แก่หรือแม้กระทั่งคนทั่วไปมักจะเล่าขานเรื่องราวของ เปรตวัดสุทัศน์ มีเรื่องเล่าทำนองนี้อยู่เนืองๆ ว่ามีคนเห็นที่วัดสุทัศน์ ขนาดที่ว่าเสาชิงช้าสูงๆ เปรตยังสูงกว่าอีก เรื่องเปรตนี่มีร่ำลือกันมาหลายกระแส บ้างก็ว่ามีที่วัดสุทัศน์เยอะ บ้างก็เจอที่วัดมกุฏฯ สมัยก่อนมีคำพูดกันว่า แร้งวัดสระเกศ เปรตวัดสุทัศน์ อันนี้คุณ ส. พลายน้อย นักวิชาการด้านประวัติศาสตร์ได้ให้ทัศนะไว้น่าสนใจว่า แร้งวัดสระเกศนี่พอจะเข้าใจ เพราะในสมัยโน้นเขาขนศพมาไว้ที่ป่าช้าวัดสระเกศ พวกนกแร้งจึงมีอยู่มากเพราะมาคอยจิกกินซากศพ แต่วัดสุทัศน์นี่ไม่น่าจะจริงเพราะวัดนี้ไม่มีป่าช้า จึงเข้าใจว่าที่เรียกว่าเปรตวัดสุทัศน์ คงหมายใจจะเปรียบเทียบความสูงกับเสาชิงช้า เพราะยุคสมัยนั้นไม่มีตึกสูงๆ ให้เปรียบเทียบ ก็มีแต่เสาชิงช้านี่แหละที่เห็นว่าสูง อีกนัยหนึ่งที่คุณ ส.พลายน้อย ให้ทัศนะก็คือ อาจหมายถึงพวกขอทานที่มาชุมนุมกันบริเวณนี้เนื่องจากอยู่ใกล้กับเทวสถานหรือโบสถ์พราหมณ์ด้วย ส่วนที่เรีกยว่าเป็นเปรตก็เพราะมีพระราชนิพนธ์ในรักาลที่ ๖ ตรัสเรียกขอทานที่สะพานหันว่าเป็น เปรตสะพานหัน ฉะนั้นที่วัดสุทัศน์ก็น่าจะมีความหมายทำนองเดียวกัน และหากมองหาดีๆ จิตกรรมฝาผนังภายในพระวิหารก็มีการวาดรูปเปรตอยู่ (อันนี้ คุณ ส.พลายน้อย เล่าไว้) แต่ข้าพเจ้ามองหาไม่ยักเห็น

วัดสุทัศน์ฯ เป็นอีกแห่งหนึ่งที่ขอชักชวนให้ไปเยี่ยมชม ความดังของที่นี่นอกจากความงดงามและประวัติศาสตร์ที่น่าสนใจแล้ว ยังเป็นแหล่งเช่าวัตถุมงคลชื่อดัง (อันนี้ไม่ค่อยสนับสนุน แต่ก็แล้วแต่ความเชื่อนะครับ)  ที่ดังที่สุดในช่วงนี้คงจะเป็นข่าวที่ท่าเจ้าอาวาสถูกฟ้องในคดีฉ้อโกงประชาชนร่วมกับ เสี่ยอู๊ด เรื่องสร้างพระสมเด็จเจ็ดสีอะไรนั่นกระมัง น่าเศร้าที่ไปเห็นแก่วัตถุที่ไม่จีรังแทนที่จะเผนแผ่พุทธธรรมอันเป็นสิ่งที่ยั่งยืนแท้จริง

ถะ หรือประติมากรรมลักษณะคล้ายสถูป มีอยู่โดยรอบพระวิหาร
ตุ๊กตาจีนตัวเล็กๆ นั่นก็มีประดับรอบตัววัด ขนาดใหญ่ก็มี

อับเฉา หรือตุ๊กตาหินของจีน มีประดับรอบวัดเหมือนที่วัดโพธิ์ แต่ที่นี่จะขนาดเล็กกว่า

อับเฉาอีกรูปแบบหนึ่ง เป็นรูปทหารฝรั่งยืนเฝ้ารอบพระอุโบสถ
ถ้าสังเกตโครงหน้าดีๆ จะออกมาทางจีนๆ

ภายในพระวิหารสงบและลมพัดเย็นตลอด มีคนมานั่งสมาธิด้วย
แต่ไอ้กลุ่มตรงกลางนั่นมันมานั่งคุยกัน หลังจากถูกด่าด้วยสายตาก็สำนึกได้และลุกออกไป

 
ให้ดูความอลังการของพระวิหารที่สูงใหญ่ เต็มไปด้วยภาพจิตกรรมอันโอฬาร

ภายนอกพระวิหารเขาตั้งพระพุทธรูปเอาไว้ให้กราบไหว้ และมีบริการเสี่ยงเซียมซี
เสียงเขย่าเซียมซีดังแคร่กๆ ไปทั้งวัด

ลายปูนปั้นบริเวณ สัตตมหาสถาน เป็นการจำลองสถานที่สำคัญ ๗ แห่งเกี่ยวกับพระพุทธองค์
ดูคล้ายๆ ปูนปั้นที่วัดเจ็ดยอด แต่ไม่ประณีตเท่า

หนึ่งใน สัตตมหาสภาน ตรงนี้น่าจะเป็นตอนที่ธิดาพญามารออกมายั่วยวนกิเลสพระพุทธองค์

พระตรีโลกเชษฐ์ พระประธานภายในพระอุโบสถ
เข้าไปเก็บภาพใกล้ๆ ไม่ได้ เพราะเขากำลังบูรณะกันอยู่

ไปเที่ยววัดโพธิ์

ช่วงนี้สับสนทางจิตใจ ชีวิตไม่ใคร่สงบสุข ไม่มีสมาธิ จึงอยากจะออกไปเที่ยวเข้าวัดเข้าวาเผื่อจิตใจจะสงบ อีกทั้งยังได้โอกาสเที่ยวชมวัดสวยๆ เพิ่มมูลค่าชีวิตให้ตัวเอง รู้ก็รู้ เรียนก็เรียน แต่หาเวลาว่างไปชมไม่ได้ซักที สัปดาห์นี้ถึงคิวของวัดโพธิ์

สมัยอยู่สวนฯ เดินผ่านประจำแต่ก็ไม่ใคร่สนใจนัก วัดโพธิ์ ที่เราๆ รู้จักกัน เดิมชื่อ วัดโพธาราม สร้างมาตั้งแต่สมัยอยุธยา จนถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ยกให้เป็นวัดประจำรัชกาลและพระราชทานนามว่า วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาวาส จนถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ พระราชนามว่า วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร (คำว่า ราชวรมหาวิหาร หมายถึงเป็นวัดที่พระมหากษัตริย์ทรงสร้าง หรือทรงรับไว้ในพระบรมราชูปถัมภ์) วัดโพธิ์ไปแสนง่ายมีรถเมล์ผ่านหลายสาย อยู่ติดกับวัดพระแก้ว ถ้าไปแล้วก็ได้แวะเที่ยวทั้งสองวัดได้เลย

พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช โปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาวัดขึ้นใหม่ พร้อมทั้งสร้างพระอุโบสถ พระวิหาร และพุทธสถานต่างๆ ต่อเนื่องมาถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว และพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งแต่ละรัชสมัยก็มีการสร้างและบูรณะวัดอย่างมากมาย

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้บันทึกความรู้และตำราต่างๆ ลงแผ่นหินอ่อนและฝังไว้ตามระเบียง กำแพง ตามจุดต่างๆ ทั่วทั้งวัด เพื่อเป็นการเก็บรักษาและเผยแพร่วิชาความรู้ต่างๆ ให้แก่ประชาชน จนวัดโพธิ์ได้รับการยกให้เป็นเสมือนมหาวิทยาลัยแห่งแรกของประเทศ ความรู้ต่างๆ นั้นประกอบไปด้วยสรรพวิชาทั้งประวัติศาสตร์ วรรณคดี การแพทย์ โหราศาสตร์ ที่รู้จักกันดีก็คือรูปปั้นฤาษีดัดตน ซึ่งท่าต่างๆ เหล่านั้นก็แสดงถึงการรักษาอาการเจ็บป่วยในลักษณะต่างๆ อันเป็นที่มาของบริการนวดแผนโบราณอันขึ้นชื่อเป็นที่รู้จักไปทั่วโลกของวัดโพธิ์นี่เอง

ภายในวัดดูจะคับแคบไปถนัดตา ด้วยความที่เต็มไปด้วยพุทธสถานต่างๆ มากมาย โดยเฉพาะเจดีย์ จนได้ชื่อว่าเป็นวัดที่มีเจดีย์มากที่สุดในประเทศ มีคนนับไว้แล้วว่าทั้งหมดมีถึง ๙๙ องค์ ไม่เพียงแต่เจดีย์ แต่ยังมีพระวิหารอีกอย่างน้อย ๕ หลัง และยังมีพระพุทธรูปจำนวนมากประดิษฐานเรียงรายอยู่รอบวัด นับๆ ดูแล้วไม่น่าจะน้อยกว่า ๑๐๐ องค์  (เขาว่ามีถึง ๑,๐๐๐ องค์) โดยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช โปรดฯให้อัญเชิญมาจากวัดร้างต่างๆ ทางภาคเหนือและภาคกลางมาประดิษฐานไว้ เมื่อครั้งที่บูรณะวัดแห่งนี้ใหม่ๆ

ถ้าเข้ามาจากฝั่งสวนเจ้าเชตุ จะพบกับ วิหารพระพุทธไสยาสน์ สร้างขึ้นในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ภายในประดิษฐานพระพุทธไสยาสน์ขนาดใหญ่ (ใหญ่เป็นอันดับสามของประเทศ) พุทธลักษณะงดงาม ที่โดดเด่นคือที่ฝ่าพระบาทจะสลักลวดลายเป็น ๑๐๘ มงคล อันเป็นคติความเชื่อที่ได้รับมาจากชมพูทวีป

ตัดเข้ามาหน่อยจะพบกับเจดีย์ขนาดใหญ่สีสันสวยงาม เรียกว่า มหาเจดีย์สี่รัชกาล อยู่ภายในกำแพงแก้วมีซุ้มประตูตกแต่งด้วยศิลปะแบบจีนผสมไทย มีพระพุทธรูปจำนวนมากเรียงรายอยู่ภายใน ตัวเจดีย์เป็ยแบบย่อมุมไม้ยี่สิบ (ไว้คราวหน้าจะเขียนถึงว่ามันคืออะไร) ที่โดดเด่นอย่างมากไม่เฉพาะเจดีย์เท่านั้นแต่รวมไปถึงสถาปัตยกรรมทุกแห่งภาย ในวัดจะประดับด้วยกระเบื้องเคลือบประกอบเป็นลวดลายต่างๆ อย่างสวยงาม อย่างมหาเจดีย์สี่รัชกาล (รวมถึงเจดีย์องค์อื่นๆ) จะประดับไปด้วยกระเบื้องเคลือบสีสวยๆ ชิ้นเล็กๆ เป็นลวดลายทั้งลายเครือเถา ลายดอก เป็นศิลปะที่ได้รับอิทธิพลมาจากประเทศจีน

ที่จะลืมไปไม่ได้คือสัญลักษณ์ของวัดโพธิ์ที่ใครมาเยี่ยมชมต้องเจอคือ รูปปั้นหินขนาดใหญ่ที่สลักเป็นรูปนักรบจีน มีประดับตามซุ้มประตูทั่วทั้งวัด นับๆ ดูก็ไม่น่าจะต่ำกว่า ๑๐๐ ตัวเช่นกัน มีทั้งขนาดเล็กและใหญ่ ไม่เพียงเฉพาะรูปนักรบ แต่มีทั้งรูปคน รูปเด็ก รูปสัตว์ต่างๆ เป็นที่สนใจของบรรดานักท่องเที่ยวทั้งหลาย

และที่ทุกท่านเคยได้ยินมาเรื่องของตำนานที่เขาเล่าว่ายักษ์วัดโพธิ์กับยักษ์วัด แจ้งนัดกับมาประลองฝีมือกัน จนพื้นที่แถบนั้นพังราบเป็นหน้ากลอง จึงได้ชื่อว่า ท่าเตียน ยักษ์วัดแจ้งน่ะพอเข้าใจแต่ยักษ์วัดโพธิ์นั้นใครๆ ก็จินตนาการเอาว่าเป็นพวกตุ๊กตาหินสลักนักรบจีนนี้แน่ๆ ความจริงแล้วไม่ใช่ ยักษ์วัดโพธิ์ที่ว่านี้มีลักษณะเหมือนยักษ์ไทยที่เราคุ้นเคยกันดีใน รามเกียรติ์ที่เขาเอามาแสดงโขนกันนั่นแหละ เพียงแต่ไปอยู่ตามซุ้มประตูทำให้มองเห็นไม่ชัดเหมือนยักษ์จีนที่มีอยู่ทั่ว วัด เราเลยเข้าใจผิดกันไปทั่ว

ส่วนที่มาของยักษ์จีนเหล่านี้มาจากสำเภาจีนในสมัยรัชกาลที่สาม โดยใส่มาในสำเภาเพื่อถ่วงน้ำหนักไม่ให้เรือเบาเกินไป พอจะกลับเมืองจีนก็ขนสินค้าจากไปทยกลับไปแล้วก็ทิ้งยักษ์จีนเหล่านี้เอาไว้ จึงโปรดฯ ให้นำมาตั้งไว้ที่วัดโพธิ์

วันที่ไปนี้บังเอิญเขามีพิธีอะไรสักอย่างภายในพระอุโบสถจึงไม่สามารถเข้าไปสักการะพระพุทธเทวปฏิมากร และช่วงนี้เขามีการปฏิสังขรณ์วัดครั้งใหญ่ ทำให้บรรยากาศขัดอารมณ์เล็กน้อย หลายๆ แห่งถูกปิดเข้าไปชมไม่ได้ พอจะถ่ายภาพก็จะติดผ้าใบ ติดอุปกรณ์ช่างมาด้วย แต่ก็เข้าใจล่ะว่าเขากำลังปรับปรุงเพื่อให้วัดกลับมาสวยงามดังเดิม ซึ่งตรงนี้ข้าพเจ้าเห็นด้วยเลย ใครที่ไปเยี่ยมชมช่วงนี้ก็อดทนหน่อยนะขอรับ

อีกอย่างหนึ่งที่มีชื่อเสียงของที่นี่คือโรงเรียนนวดแผนไทยที่ขึ้นชื่อไปทั่ว โลก นักท่องเที่ยวบางท่านมาเพื่อนวดโดยเฉพาะ จำได้ว่าเมื่อก่อนเป็นอาคารง่ายๆ เปิดโล่ง เดี๋ยวนี้เขาทำเป็นอาคารปิดกระจก ติดแอร์เย็นสบาย กะจะแวะเข้าไปดูซักหน่อยปรากฏว่าคนเพียบ คิวยาวเหยียด โดยเฉพาะชาวต่างชาติ ท่าทางเขาชอบเอามากๆ เดินยิ้มออกมาหน้าแช่มกันทุกคน สนนราคารู้สึกจะแบ่งเป็นสองเกรดสำหรับชาวไทยและชาวต่างชาติ คนนวดก็เป็นบรรดานักเรียนที่มาเรียนวิชากันแหละครับ มีทั้งคนหนุ่มสาวและคนสูงอายุ แต่เห็นเขาว่าถ้าเป็นพวกคุณป้าคุณลุงจะฝีมือเยี่ยมกว่า อันนี้ต้องลอง

ท่านที่สนใจเดินทางไปเยี่ยมชมกันขอรับ เขาเปิดเข้าชมได้ทุกวันตั้งแต่ ๙ โมงเช้า คนไทยเข้าฟรีถ้าเป็นชาวต่างชาติก็เสียค่าเข้าชมนิดหน่อย ๕๐ บาทเองขอรับ

มหาเจดีย์สี่รัชกาล อยู่ติดกับพระอุโบสถ เป็นเจดีย์ขนาดใหญ่สีสวยงามมาก
ยิ่งดูใกล้ๆ จะเห็นเป็นกระเบื้องเคลือบชิ้นเล็กๆ ประกอบเป็นลวดลาย
ทั้งสี่องค์จะมีลวดลายและสีสันที่ต่างกัน

มหาเจดีย์สี่รัชกาล กระเบื้องเคลือบประกอบเป็นลายต่างๆ เป็นรูปดอกไม้สีสันสวยมาก
แล้วเจดีย์แต่ละองค์ก็มีลายต่างๆ กัน ดูแล้วนึกถึงเจดีย์ที่วัดเจ็ดยอด ที่เชียงใหม่
มีรูปดอกไม้ประดับด้วย แต่ที่วัดเจ็ดยอดเป็นปูนปั้น ตอนนี้เหลือที่สมบูรณ์ที่สุดแค่ดอกเดียว
ที่เหลือผุกร่อนไปตามเวลา และก็ถูกพวกใจหมาแอบกระเทาะออกไปขาย

กระเบื้องเคลือบประดิษฐ์เป็นรูปไก่ ออกมาเป็นตัวๆ เลย สวยมาก
ฝีมือต้องเยี่ยมจริงๆ ถึงทำได้ อันนี้ติดอยู่เหนือซุ้มประตูทางเข้าวิหาร ไม่ค่อยมีใครสังเกตเห็น

พระพุทธรูปนับร้อยองค์นำมาประดิษฐานไว้รอบๆ วัด มุมนี้อยู่ภายในกำแพงแก้วบริเวณมหาเจดีย์สี่รัชกาล
มีแทบทุกปาง แต่ละองค์อยู่ในสภาพสมบูรณ์
มีสฟิงส์เมืองไทย หรือหมาวัดนั่นแหละ มอบเฝ้าอยู่เป็นระยะๆ

ไม้ค้ำบุญ ไปเจอเอาในบริเวณศาลพระโพธิสัตว์
เคยเห็นตามวัดที่ภาคเหนือ ชาวบ้านจะเอาไม้ไผ่ยาวๆ ไปพิงไว้ที่ต้นโพธิ์ภายในวัด
เป็นเหมือนการสะเดาะเคราะห์ เขาเชื่อกันว่าจะช่วยค้ำจุนชีวิตให้ประสบโชคและทำให้อายุยืน

พระพุทธไสยาสน์ขนาดมหึมา สวยงามมาก
เป็นจุดที่แทบทุกคนต้องเข้าไปสักการะ ภายในพระวิหารมีจิตกรรมฝาผนังโดยรอบ

 
พระพุทธโลกนาถ พระประธานในพระวิหารทิศตะวันออก
เชื่อกันว่าเดิมทีประดิษฐานอยู่ในวัดพระศรีสรรเพชญ์ ที่พระนครศรีอยุธยา
หลังจากย้ายราชธานีมายังกรุงธนบุรี สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช
โปรดฯ ให้อัญเชิญมาประดิษฐานที่วัดโพธาราม

ตุ๊กตาหินจีนเห็นได้ทุกมุมของวัด ไม่เฉพาะรูปนักรบแต่ยังมีรูปอื่นๆ มากมาย
ทั้งรูปบัณฑิต ขุนนาง รูปชาวบ้าน หรือรูปสัตว์ต่างๆ
หลายตัวเสียหายไปมาก มีร่องรอยการซ่อมแซมทั่วไป

แล้วก็เจอจนได้ ดาบปลายทวนของนักรบจีนตัวหนึ่งหักสะบั้น
ถูกแอบไว้มุมกำแพงหลังกระถางต้นไม้ ข้างๆ ห้องน้ำ!

ไม่รู้ใครขี้เล่น เอาไม้กวาดไปใส่มือตุ๊กตา (ข้าพเจ้าไม่ได้ทำนะ)
ดูไกลๆ นึกว่าตุ๊กตากำลังกวาดวัด!

เบญจกัลยาณี

ข้อมูลภาพประกอบ : ผลงานของ อ.จักรพันธ์ โปษยกฤต ศิลปินแห่งชาติ ประจำปีพ.ศ.๒๕๔๓ สาขาจิตรกรรม

ย้อนไปสมัยพุทธกาลที่เมืองสาวัตถี ยังมีเศรษฐีตระกูลใหญ่นามว่า มิคารเศรษฐี มีบุตชายคือ ปุณณวัตนกุมาร เมื่อถึงวัยอันสมควร บิดามารดาจึงปรารถนาให้บุตรชายแต่งงานเพื่อสืบทอดวงศ์ตระกูล แต่ปุณณวัฒนกุมารประกาศว่า หากไม่ได้หญิงที่เป็นเบญจกัลยาณี คือ หญิงผู้งามพร้อมทั้ง ๕ ประการ ตนก็จะไม่ขอแต่งงานไปตลอดชีวิต … เอากะพ่อสิ เดือดร้อนถึงมิคารเศรษฐีที่กลัวว่าบุตรชายจะไม่มีคู่ครอง จึงส่งพวกพราหมณ์ออกตามหาหญิงที่มีลักษณะต้องตามตำรา แต่จนแล้วจนรอดก็ยังไม่พบอยู่ดี

ณ เมืองสาเกต (เดิมชื่อเมืองภัททิยะ) มีเศรษฐีอีกตระกูลหนึ่งมีเจ้าบ้านคือ เมณฑกเศรษฐี มีบุตรชื่อ ธนญชัย มีบุตรีชื่อ วิสาขา เด็กหญิงวิสาขาเป็นที่รักของปู่อย่างมาก เป็นเด็กว่านอนสอนง่ายอีกทั้งยังมีลักษณะที่งดงามยิ่งนัก ครั้งหนึ่งได้มีโอกาสเข้าเฝ้าองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เมื่อครั้งเสด็จโปรดสัตว์ที่เมืองภัททิยะ หลังจากได้ฟังพระธรรมเทศนาแล้ว วิสาขาก็ปวารณาตนเป็นพุทธบริษัทนับแต่นั้นเป็นต้นมา

เมื่อเจริญวัยขึ้น วิสาขา กลายเป็นสาวน้อยรูปงามและยังคงทำทานเป็นพุทธบูชาอยู่เช่นเดิม ครั้งหนึ่งวิสาขาออกมาชมเมืองพร้อมด้วยบริวาร ขณะนั้นเกิดฝนตกพอดี บรรดาหญิงบริวารแล้วชาวบ้านทั่วไปต่างวิ่งหาที่กำบัง เว้นแต่วิสาขาที่ยังคงเดินตามปรกติ บังเอิญที่เหล่าพราหมณ์มาเห็นเข้าพอดีจึงเกิดความสงสัย อีกทั้งเมื่อได้เห็นวิสาขามีรูปงามต้องตามตำราจึงใคร่จะสนทนาด้วย เมื่อได้ไต่ถามสาเหตุที่นางยังคงเดินตามปรกติ วิสาขาตอบอย่างฉะฉานว่า

“มีอยู่ ๔ จำพวก คือ พระราชา ๑, บรรพชิต ๑, ช้างทรง ๑ และสตรี ๑ เหล่านี้เมื่อวิ่งจะแลดูไม่งาม”

ภาพประกอบ : โอม รัชเวทย์. นางวิสาขาและอนาถบิณฑิกเศรษฐี ฉบับการ์ตูน. กรุงเทพฯ : อมรินทร์คอมมิกส์, ๒๕๕๑.
เป็นหนังสือการ์ตูนที่อ่านเข้าใจง่ายและได้ความรู้ทางพุทธศาสนาด้วย แนะนำให้หามาอ่านครับ

เหล่าพราหมรณ์ล้วนชื่นชมกับความเฉลียวฉลาดของวิสาขา และพบว่านางมีคุณสมบัติแห่งเบญจกัลยาณีครบทุกประการ ได้แก่

๑. เกสกลฺยาณํ – ผมงาม คือ หญิงที่มีผมยาวถึงสะเอวแล้วปลายผมงอนขึ้น
๒. มงฺสกลฺยาณํ – เนื้องาม คือหญิงที่มีริมฝีปากแดงดุจผลตำลึงสุกและเรียบชิดสนิทกันดี
๓. อฏฺฐิกลฺยาณํ – กระดูกงาม คือหญิงที่มีฟันสีขาวประดุจสังข์ และเรียบเสมอกัน
๔. ฉวิกลฺยาณํ – ผิวงาม คือหญิงที่มีผิวงามละเอียด ถ้าดำก็ดำดังดอกบัวเขียว ถ้าขาวก็ขาวดังดอกกรรณิกา
๕. วยกลฺยาณํ – วัยงาม คือ หญิงที่แม้จะคลอดบุตรถึง ๑๐ ครั้ง ก็ยังคงสภาพร่างกายสาวสวยดุจคลอดครั้งเดียว

มิคารเศรษฐี จึงยกขบวนมาสู่ขอวิสาขาไปเป็นลูกสะใภ้ เมื่อนางไปอยู่กับตระกูลสามีก็ชักชวนฝ่ายสามีให้หันมานับถือพุทธศาสนา และยังคงทำทานเพื่อเป็นพุทธบูชาอยู่เป็นนิจ และด้วยเหตุที่นางทำนุบำรุงพระภิกษุและถวายจตุปัจจัยในพระพุทธศาสนาเป็น จำนวนมาก พระพุทธองค์จึงได้ประกาศยกย่องนางเป็น เอตทัคคะผู้เป็นเลิศเหนืออุบาสิกาทั้งหลายในฝ่ายทายิกา (ผู้ให้)